جنگ روایتها؛ دفاع مقدس امروز

متخصصین علوم ارتباطات و رسانه معتقدند مهمترین عامل در تاثیر گزاری رسانه اعتماد به آن و توان روایت سازی می‌دانند. روایت سازی یعنی دادن تصویر روشن و شفاف متناسب با وقایع که توسط رسانه بر اساس سیاستگذاری خود به مخاطب ارائه کرده و در ذهن مخاطب تصویر مشخصی از واقعیت را ایجاد کردن. این موضوع در مورد وقایع تاریخی یک ملت و شرایطی که یک ملت در آن عملکرد مشخصی داشته‌اند بسیار با اهمیت است. نتیجه ایجاد روایت غیر صحیح می‌تواند ایجاد تحریف یا تغییر ماهیتی یک رویداد در ذهن مخاطب و در نهایت تغییر جریان افکار عمومی باشد. اندیشکده آمریکایی رند در کتابی به نام جنگ‌های شبکه‌ای می‌نویسد: «در جنگ‌های فردا برنده کسی نیست که بمب دارد بلکه کسی پیروز است که بهترین روایت را دارد «. جنگی که پیروزی بدون استفاده از سلاح نظامی‌ را به همراه خود می‌آورد اینجا سلاحش تولید محتوا است.

در فرایند روایت سازی همواره اولین روایتها مهمترین و تاثیر گذارترین و در عین حال ماندگار ترین روایت‌ها خواهند بود. این امر هم دلایل شناختی و عصب پایه دارد و هم به دلیل اینکه همواره افراد بدنبال فرار از ابهام هستند و معمولا مسائل و وقایع اجتماعی بدلیل گستردگی‌شان دارای ابهامات و روابط زیاد و پیچیده ای می­‌باشند، اولین روایت‌ها می‌توانند آن ابهامات را برطرف کنند( حتی بصورت ناقص یا غیر واقعی)، بنابراین روایت اول شاکله ذهن مخاطب و افکار عمومی را شکل می‌دهد.این موضوع بخصوص زمانی که موضوع داری بار ارزشی و ایدئولوژیکی است بیشتر و بیشتر اهمیت پیدا می­‌کند.

بازخوانی رفتار رسانه‌ای جمهوری اسلامی ایران، نشان می‌دهد که متاسفانه مسئولین امر بدلیل نا آگاهی یا بی‌توجهی به این مساله مهم همواره منشاء آسیب‌های جدی‌ای به افکار عمومی کشور شده‌اند. در مورد وقایع قبل از انقلاب رودربایستی‌ها و مصلحت سنجی‌های بلاوجه باعث شده است بسیاری از موارد روایتی ناقص و بعضا باور ناپذیر در افکار عمومی و دهنیت فردی افراد ایجاد کند. از وقایع ابتدای انقلاب، تا وقایع دهه پر حادثه ۶۰ و سایر بزنگاه‌های تاریخی کشور از انتخاب رهبری انقلاب در خرداد ۶۸ تا عملکرد افراد و دولت‌ها گرفته تا ماجراهای هسته‌ای و موشکی و روابط با غرب همه و همه در ذهن مخاطب سوالات بی‌جوابی را ایجاد کرده است. این خلاء باعث شده است که رسانه‌های معاند نظام جمهوری اسلامی هر از گاهی با روایت سازی خود که بر اساس سیاست‌های تامین کنندگان مالیشان هماهنگ است، اقدام به شکل دهی روایتی از وقایع می‌کنند که ما با ساده لوحی و ساده انگاری خود آن وقایع را به خیال خاممان تمام شده می‌دانیم و به یکباره متوجه می‌شویم باید توضیحی به جامعه بدهیم و چون روایت ما روایت دوم و چندم است هم عرصه رسانه و افکار عمومی را باخته‌ایم و هم عَرصه‌ی عُرضه رسانه حرفه‌ای بودن را!

البته در مواقعی ما روایت سازی موفقی داشتیم و در آن خصوص توانستیم  افکار عمومی جامعه را در درون کشور در اختیار بگیریم. مانند ماجرای رفتارهای گروهک‌های معاند بخصوص گروه مجاهدی خلق( منافقین)،پژاک و جندلله و غیره. در روایت سازی مربوط به بیماری رهبر انقلاب و عمل جراحی چند سال اخیر ایشان با عملکرد رسانه‌ای مناسبی که اتفاق افتاد و مصاحبه ایشان در مورد بیماریشان و کل عملکرد رسانه‌ای، روایتی درست و دقیق در اختیار افکار عمومی قرار داده شد و راه را بر روایت سازی معاندان بسته شد و دیدیم که افکار عمومی هم قانع شد. اما جمع بندی عملکرد مراکز روایت ساز بخصوص رسانه ها و مراکز پژوهشی نشان میدهد که در روایت سازی بخصوص در مورد مسایل اوایل انقلاب و جنگ  بشدت دچار رودربایستی رسانه‌ای و خود سانسوری و در مواقعی هم سختگیری و بی‌سلیقه‌گی و امنیتی پنداری رویدادها هستیم. ما هر عملکردی داشته باشیم رسانه‌های مخالف به خوبی در این خصوص عمل می‌کنند و ما را مجبور به پاسخ به روایت‌هایشان می‌کنند که البته تاثیر بسیار کمتری داشته  و ما را در جایگاه متهم قرار داده که اتفاقا دفاعیاتش هم در اکثر مواقع توسط افکار عمومی ای که شکل گرفته است، شنیده نمی‌شود یا با دیده­ی شک شنیده خواهد شد.

اوضاع نامطلوب فضای رسانه‌ای و علمی روایت ساز ما زمانی بیشتر خود را نشان می‌دهد که در عرصه بین الملل قرار است عمل کنند. در بسیاری از مواقع ما در عمل برنده هستیم و یا مظلوم،  ولی بدلیل روایت نسازیمان و یا نا آگاهی به اصول روایت سازی و ادبیات غیر قابل فهم برای افکار عمومی جهانی، در جایگاه ناموفق و ظالم قرار می‌گیریم. وقایع جنگ و تحریم‌ها و امنیت و ترورهای اوایل انقلاب و هم اکنونِ سرداران و دانشمندانمان و سیاستمداران و مردم عادی از مواردی هستند که نتوانستیم از خود در فضای افکار عمومی جهانی دفاع و صاحب حق معرفی کنیم.

اگر بخواهیم لیست موضوعی روایت‌هایی که باید قبل از رسانه‌های مخالف نظام  که قطعا با رویکردهای خودشان به آنها خواهند پرداخت را معرفی کنم، موارد زیر را ارائه خواهم کرد که البته می‌تواند این لیست تکمیل شده و دستور کار رسانه‌ها و مراکز پژوهشی مربوطه باشند.

• بررسی رویدادهای قبل از پیروزی انقلاب
• بررسی رویدادهای انقلاب بخصوص افراد و احزاب جریان اتقلاب که بعدا از جریان حاکمیت فاصله گرفتند و بعضا معاند شدند
• بررسی عملکرد افراد شاخص موثر بر پیروزی و ادامه انقلاب بدون ابر انسان سازی یا تخفیف شخصیت و جهت گیری
• بررسی مسایل مربوط به تصمیمات جنگ و دفاع از میهن
• بررسی و بازخوانی عملکرد اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و سیاسی حاکمیت و دولت‌ها و بررسی مسئولیت هر جریان و تفکر بر واقعیت‌های اکنون کشور
• بررسی و بازخوانی رفتارهای جریان‌های سیاسی کشور و تغییرات رویکردشان و عملکرد و نتایج عملکرد آنها
• بررسی تاثیر دولتی سازی و امنیتی دیدن وقایع اجتماعی و نتیجه آن
• بررسی عملکرد اجتماعی و فرهنگی نظام و میزان موثر بودن تصمیمات در آن حوزه
• بررسی تمرکز قدرت رسانه‌ای در اختیار صدا و سیما و تاثیر آن بر وضعیت ضعیف قدرت روایت سازی فعلی
• بررسی جهش علمی و ایران و ایرانی در حوزه‌های مختلف بدون اغراق و خود تحقیری

…..شما خواننده گرامی می‌توانید  این لیست را کامل کرده و نشر دهید کنید

کوتاه قصه اینکه بخش قابل توجهی از مخالفت‌ها با نظام و خود ناتوان پنداری ایرانی، ریشه در عدم قدرت روایت سازی‌ها دارد. این کوتاهی باعث شکل گیری جریان تحریف و نهایتا تحقیر ملت سرافراز ایران در افکار عمومی بین الملل و تاسف بارتر در افکار عمومی ایرانی شده است. به طوری که حکومت نظامی در قلب امریکا از دید بسیاری یک عمل دموکراتیک است و در کشور ما امنیتی شدن فضا نشان ترس حکومت از مردم! بستن اکانت توئیتر و فیس بوک رئیس جمهور مسقربدون حکم دادگاه در آمریکا عملی صلح طلبانه و دموکراتیک و حصر کردن کسانی که از ترامپ در ایران بدتر عمل کردند، عملی ضد انصاف و عقل و بسیار زیادند این مثال‌ها!

آقایان مسئول! مسئولیت بسیاری از خود تحقیری‌ها و نا توان پنداری‌ها و تحریف واقعیات و تاریخ  وخدایی نکرده ابتر ماندن حرکتی که از انقلاب مشروطه برای آزادی و استقلال این کشور سرافراز آغاز شده و تا کنون ادامه دارد و  برای آن جان‌های شریفی هزینه شده و زجرهای بزرگی تحمیل و تحمل شده است با شمایانی است که یا وظایف خود، در این خصوص را به درستی انجام نداده‌اید و یا با هزینه کردن در مسایل سطحی و کارهای روبنای متری( بنر زدن و شعار نوشتن) باعث شدید متخصصان و دغدغه مندان نه پول و نه فرصت و نه جسارت حرکت در جهت روایت سازی سریع و دقیق در مورد مسایل گذشته و مواردی که در حال حاضر درگیر آن می‌شویم، نداشته باشند.