اهمیت عید غدیر در تربیت دینی فرزندان

«فکرت، رسانه اندیشه و آگاهی»؛‌ شناخت، مقدمه دوست‌داشتن و اظهار محبت نسبت به هر انسانی است. معرفت می‌تواند اعتقاد و باوری همیشگی و پایدار در انسان ایجاد کند. به طور کلی محبت به ائمه اطهار علیهم‌السلام مهری است که در نتیجۀ شناخت به دست می‌آید و در نهایت به اعتقاد و ایمانی محکم و خدشه‌ناپذیر منجر می‌شود. خانواده در نهادینه کردن محبت اهل بیت نقش بسزایی دارد. نقطه آغاز تربیت دینی فرزندان، بر اساس محبت شکل می‌گیرد که خود محصول شناخت و آشنایی والدین و فرزندان با اهل‌بیت علیهم‌السلام می‌باشد. در بین مفاهیم دینی که ضروری است فرزندانمان با آنها آشنا شوند، اهمیت عید غدیر بسیار زیاد است؛ چرا که با آموزش صحیح این واقعه، اعتقاد به ولایت که سرچشمه آموزه‌های اسلامی است در وجود دلبندانمان طنین‌انداز می‌شود. خانواده می‌تواند عشق به علی(ع) و عشق به غدیر را در روح و جان فرزندان ریشه‌دار کند. والدین غدیر باور، اگر در انتقال مفاهیم غدیری به فرزندان برنامه، هدف و روش صحیح را برگزینند؛ در این صورت محبت به امیرالمؤمنین علیه‌السلام و دیگر ائمه علیهم‌السلام، در قلب آنها عمق بیشتری پیدا می‌کند و جاودانه می‌شود.

خلاصه داستان‏ غدير

واقعه غديرخم كه از مهمترين وقايع تاريخ و يكى از اعياد اسلامى مى‏باشد، مربوط به سال دهم هجری است؛ در آن سال، رسول خدا عازم سفر حج شدند، و جمعيت بسیارى همراه ايشان بودند تعداد جمعيت را 90 هزار و تا بيش از 120 هزار نفر در تاريخ ثبت كرده‏اند، افراد بسيار نيز از شهرهای ديگر به سوى سرزمين مكه شتافتند. پس از انجام مناسك حج در راه بازگشت از مكه در وادى غدير خم، جبرئيل وحى آورد كه‏ «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ: اى رسول خدا، آن چيزى كه از سوى خدا (درباره على) به تو نازل شده به مردم ابلاغ كن، و اگر چنين نكنى رسالت خداى را ابلاغ نكرده‌‏اى». (مائده 67)

حضرت در آن وادى فرود آمدند. تمامى مردم را در آن گرماى سوزان بر گِرد خويش جمع نمودند. پس از اقامه نماز ظهر به ايراد خطبه‏اى طولانى پرداختند. و در ضمن آن چنين فرمودند «خدا مولاى من است و من مولاى تمامى مؤمنين… هركس كه من بر او ولايت دارم على نيز مولاى اوست» بعد پيامبر فرمودند: «خدايا دوستان على را دوست بدار، و دشمنانش را دشمن باش…» پيامبر بعد دستور دادند: كه تمامى كسانى كه در اينجا حضور دارند بايد، اين خبر را به غائبين ابلاغ كنند پس از آن كه حضرت خطبه خويش را تمام كردند جبرئيل از جانب خدا وحى آورد «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ: امروز دين شما را كامل نموديم…» (مائده آیه 3). بعد پيامبر فرمودند: «الولاية لعلىّ من بعدى» (ولايت و امامت بعد از من با على است) و سپس مردم آمدند و با على عليه‌السّلام به عنوان جانشين پيامبر بيعت نمودند. مرحوم علّامه امینی از طريق اهل سنت حدود 60 سند نقل مى‏كند كه از جمله بيعت‏كنندگان با على عليه‌السّلام در روز غدير عمر و ابوبكر بودند كه آمدند پيش على بن ابيطالب و اين ولايت و امامت را برايشان تبريك گفتند و با ايشان بيعت نمودند. لطفى،‏ جرعه نوش غدير (به ضميمه جرعه‏هايى از الغدير، ص174)

به تعبیر مقام معظم رهبری این روز ناسخ سفسطه جدایی دین از سیاست و طرح کلی مدیریت جامعه اسلامی از طریق استمرار نبوت در قالب امامت است. غدیر متعلق به گذشته نیست بلکه پاسخگوی نیازهای بشریت با نگاه به آینده است بازیابی جایگاه غدیر در زندگی فردی اجتماعی و ملی جهانی ما و تبیین فلسفه غدیر و ترویج فرهنگ آن این دو هدف را شامل می شود.

یکی از تفاوت‌های عید غدیر با سایر اعیاد در این است که پیامبر تبلیغ غدیر را برای همه از جمله والدین واجب کرده است. در روز غدیر بعد از اینکه علی بن ابی‌طالب را به‌عنوان جانشین معرفی کردند، فرمودند: «فَلْیُبَلِّغِ الْحَاضِرُ الْغَائِبَ وَ الْوَالِدُ الْوَلَدَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ باید هر کسی که حاضر است به کسانی که غائب هستند این مطلب را برساند و تبلیغ کند و پدرها به فرزندانشان برسانند تا روز قیامت» یعنی همین‌طور مداوم در طول زمان تا قیامت، جریان غدیر تبلیغ شود، پس واجب است همه ما مبلغ و تبلیغ‌کننده غدیر باشیم. ابلاغ و معرفی غدیر یکی از جاهای بسیار حساس دین اسلام است چرا که سه محور مهم اکمال دین، اتمام نعمت و رضایت خداوند در این ابلاغیه نهفته است. (سخنرانی آیت‌الله سید محمد سعیدی پایگاه خبری آستان مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها)

بنابراین بایستی تبلیغ و ترویج غدیر را همچون یک واجب شرعی به فرموده حضرت محمد(ص) جدی بگیریم و برای نهادینه‌کردن پیام غدیر در وجود خویش، درون خانواده و جامعه بکوشیم. پس شایسته است مطابق فرموده حضرت محمد(ص)، حقیقت پیام غدیر منعکس ‌شود تا فرزندانمان با ولایت امام علی و دیگر ائمه علیهم‌السلام آشنا شوند.

راه‌های درک و آشنایی فرزندان با غدیر

1. درک شایسته از پیام غدیر توسط والدین

پدر و مادرهای عزیز ابتدا باید فهم و درک صحیح از فرازهای خطبه غدیر داشته باشند، برای فهم دقیق و دریافت همه‌جانبه از خطبه غدیر، مطالعه شرح و تفسیر این فرازها ضروری به نظر می‌رسد. چنان که پیامبر(ص) در خطبه غدیر پس از معرفی علی بن ابیطالب(ع) به امامت مسلمانان خطاب به همه شاهدان و حاضران و همه مردم فرمودند: «تَنْتَهُوا إِلَی قَوْلِی وَتُبَلِّغُوهُ مَنْ لَمْ یَحْضُرْ تَأْمُروُهُ بِقَبُولِهِ عَنِّی : سخن مرا درباره امامت بفهمید و آن را به کسانی که حاضر نیستند برسانید و از طرف من از آنها بخواهید قبول کنند.» (متن خطبه غدیر) والدین موظفند ابتدا خودشان آشنایی صحیحی با واقعه غدیر و سخنان پیامبر در آن روز داشته باشند و سپس این مفاهیم را با روش‌های درستی به فرزندانشان انتقال دهند. باید دقت شود که طرح ماجرای غدیر توسط والدین به فرزندان در اشکال گوناگون و بر پایه اصل محبت مطرح گردد. ثبات قدم در پیگیری آموزش اصل امامت و ولایت به روش‌های گوناگون انجام می‌پذیرد. قصه‌گویی، معرفی انیمیشن‌های در این رابطه، برگزاری جشن و شرکت در جشن ها، هدیه دادن به فرزندان و دیگران از جمله ی راه هاست.

2. مطالعه منابع دینی و بازگویی واقعه غدیر به زبان داستان برای کودکان

خوب است که والدین به منابع و کتاب‌های مرتبط با واقعه غدیر مراجعه کرده و با مطالعه این آثار، فرزند خود را با این داستان مهم آشنا کنند. این آشنایی راه محبت را به روی قلب کودک و نوجوان باز می‌کند. به عبارت دیگر، مطالعه کتاب‌های اینچنینی و بازگو کردن این وقایع موجب می‌شود که فرزندان درک بهتر و عمیق‌تری نسبت به آن قضیه داشته باشند و از امر مهمی که پیامبر(ص) آن را ابلاغ کرده و دستور تبلیغ آن را داده آگاهی یابند. به این ترتیب قلب آنها متحول می‌شود و معارف ولایی و حقایق ارزنده‌ای برای زندگی خود به دست می‌آورند که در آینده ثمرات آن به بار می‌نشیند. خواندن شعر در این باره نیز برای برخی مخاطبان می‌تواند مؤثر واقع شود.

3. تبیین و نشر فضایل امام علی برای کودکان و نوجوانان

هر کدام از ما وقتی خوبی و لطفی از شخصی درک کرده باشیم نسبت به او محبت پیدا می‌کنیم. این نکته را هم می‌توان به عنوان ابزاری برای ایجاد محبت امامان معصوم علیهم‌السلام در وجود کودک و نوجوانمان به کار گرفت. به این صورت که پدر و مادر، خوبی‌ها و نیکی‌های همه ائمه خصوصاً امام علی را برای فرزند خود بازگو کنند. گفتن جمله‌هایی مانند اینکه ایشان ولی‌ و سرپرست ما هستند، راه خوب بودن و رسیدن به خوبی‌ها را به ما نشان می‌دهند، می‌تواند در ایجاد مهر و محبت ایشان در قلب کودک و نوجوان مؤثر باشد. یا بیان شجاعت‌های آن حضرت و معرفی انیمیشن و داستان‌های مرتبط با دلیری‌های ایشان برای نوجوانان جالب و دیدنی است.

والدینی که غدیر باورند به نشر فضایل امام امیرالمؤمنین(ع) و نیز تثبیت امامت آن حضرت به ویژه آنچه در غدیر انجام گرفته می‌پردازند تا جان فرزندان از سرچشمه ولایت، لبریز شود. البته چنان‌چه اشاره شد باید معارف غدیر را متناسب با ظرفیت ذهنی فرزندان، بیان و معرفی کنیم.

4. خرید عیدی در روز عید غدیر برای اهل خانواده

خانواده‌ای که با جریان غدیر عجین باشد، خانواده‌ای است که گفتار و رفتار او بر مدار اخلاق است و مهمترین رکن زندگی‌اش را اخلاق علوی قرار می‌دهد. چرا که غدیر تجلی اخلاق علوی است. بنابراین اگر خانواده‌ بخواهد غدیری باشد باید زندگی‌اش را بر اساس اخلاق ولایی بنا کند به عنوان مثال، پدر این خانواده باید روز عیدغدیر محبت خود را نسبت به کودکانش افزون‌تر نماید و با خرید هدیه‌ای زیبا خاطره‌ای شیرین برای فرزندان خویش به ارمغان آورد. والدین یک خانواده‌ی ولایی می‌توانند داستان غدیر را به صورت دلچسب و شیرین برای فرزندانشان بیان نموده و به آنها عیدی دهند و این‌گونه معرفت فرزندان خویش را نسبت به موضوع غدیر بالا ببرند.(https://www.hawzahnews.com/news/970015)

در قرن ارتباطات که فرزندانمان مورد هجمه اطلاعات و باورهای اشتباه فراوانی هستند، خوب است با تبیین درست جایگاه غدیر و امامان و تثبیت باورهای درستشان، آنها را در برابر این طوفان ها بیمه کنیم تا از غدیرباوران باشند.

* ربابه فتحی، کارشناسی ارشد مدرسی معارف

______________________________

منابع

قرآن کریم.

امينى، عبدالحسين، ‏الغدير في الكتاب و السنة و الأدب،‏ مركز الغدير للدراسات الإسلامية، قم، 1416 ه. ق‏.

لطفى، مهدی،‏ جرعه‌نوش غدير (به ضميمه جرعه‌‏هايى از الغدير)، قم‏‏،1382 ه. ش.

سخنرانی آیت‌الله سید محمد سعیدی پایگاه خبری آستان مقدس حضرت معصومه(س).

https://www.hawzahnews.com/news/970015