خالق «ادبیات پیروزی» در سپهر سیاسی ایران

فکرت ا علی کردانی، نویسنده و پژوهشگر
 

«دلی قوی داشت و در شجاعت جزء نوادر قرون بود» ، «یک انسان تحوّل‌خواه بود، هم تحوّل‌آفرین بود»‌ ، «او فراتر از زمان می‌اندیشید» ، «از دورانی دیگر آمده بود.» ، «جهان را تکان داد».

این جملات را به ترتیب: آیت‌الله شبیری زنجانی، آیت‌الله خامنه‌ای، میخائیل گورباچف رهبر شوروی سابق، محمد حسنین هیکل نویسنده مشهور مصری، پروفسور ویلیام بیمان از دانشگاه براون آمریکا، درباره شخصیت امام خمینی(ره) گفته‌اند.

کارشناسان و صاحب‌نظران وقتی می‌خواهند درباره علل پیروزی انقلاب اسلامی سخن بگویند، از چیزهایی که به آن توجه می‌کنند شخصیت کاریزماتیک امام خمینی(ره) است. آنها شجاعت، صلابت، صراحت، معنویت و ساده‌زیستی امام را علت خاص بودن و همراهی مردم با ایشان تلقی می‌کنند. آیا علت پیروزی انقلاب‌ها‌ی جهانی وجود رهبری با چنین اوصافی است؟ یا این‌که برای رهبری یک جامعه، به صفتی فراتر نیازمندیم؟

در ادبیات، قالب‌های ادبی را به چهار دسته اصلی تقسیم می‌کنند: ادبیات غنایی، ادبیات حماسی، ادبیات نمایشی، ادبیات تعلیمی. فلسفه استفاده از آثار ادبی، بیان اندیشه‌ها و عواطف در قالب بهترین و زیباترین کلمات و جملات است، تا اثری نو پدید آید و از آن استقبال شود؛ بنابراین نتیجه استفاده درست و بجا از ادبیات، «استقبال» است.

در شخصیت امام خمینی(ره) علاوه بر شجاعت، معنویت و ساده‌زیستی، ویژگی دیگری وجود دارد که راز موفقیت انقلاب اسلامی و همراهی مردم با ایشان، در آن نهفته است. او ادبیات پیروزی را می‌دانست و به این دلیل توده‌های مختلف گرد او آمدند. حال سوال این است که منظور از ادبیات پیروزی چیست؟ درباره ادبیات امام، «هنری کیسینجر» استراتژیست و مشاور یهودی‌الاصل رئیس‌جمهور سابق آمریکا می‌گوید: «او با معیارهای دیگری غیر از معیارهای شناخته‌شده در دنیا سخن می‌گفت» اما این سخن نیز ناظر به شخصیت معنوی امام بوده که لاجرم در ادبیات و معادله‌شناسی ایشان پدیدار شده است. در صورتی‌که مقصود ما از ادبیات پیروزی چیزی دیگر، غیر از تبلور معنویت در کلمات است.

امام راحل از عنصری فعال به نام «ادبیات پیروزی» بهره‌مند بود که رهبران دیگر فاقد آن بودند. این که ادبیات پیروزی دقیقا چیست؟ برای پاسخ، تنها به یک جمله که در روزنامه سراسری بریتانیا «تایمز لندن» ثبت شده است، بسنده باید کرد: «وی به زبان مردم عادی سخن می‌گفت».

آری؛ ساده‌گویی و مانند مردم سخن‌گفتن، هنری است که هر تئوریسین اجتماعی یا سیاسی‌ای نمی‌داند. استفاده از «ادبیات پیروزی» رازی نهفته‌تر بود که سبب استقبال مردم شد.

تاریخ انتشار: ١٤٠٢/١١/١٨