به گزارش فکرت، حمزه وطن فدا، پژوهشگر مؤسسه فتوت با بیان این که با پیروزی انقلاب اسلامی، حکومت از مدار پادشاهی طاغوتی خارج و به مدار ولایت فقیه منتقل شد، ابراز داشت: همان طور که امام راحل معتقد بود افق پادشاهی باید جابه‌جا شود، افق ریاست جمهوری در ایران نیز باید جابه‌جا شود و به افق ولایت برگردد؛ باید افق در ریاستِ جمهوری از افق کارشناسی‌ها و کارآمدی‌ها بیرون بیاید و در افق ولایت قرار گیرد؛ یعنی اول الله، بعد رسول الله، بعد ولی فقیه و در لایه بعد نخبگی ولایی و بعد مردم باشد.

سیاست‌ورزی در افق حقیقت ولایت

وی افزود: تمام اسلامی بودن نظام اسلامی و انقلاب اسلامی، به این نیست که الان مفسد اقتصادی داریم یا نداریم، بلکه به این است که ردای حاکمیت به دوش فقیه نشسته است، این است که می‌گوییم انقلاب ما اسلامی شد؛ ولی نسبت به بقیه چیزها به جز حکومت، هنوز باید بسیار کار کنیم تا مفسد برود و اقتصاد درست شود.

وی همچنین خاطرنشان کرد: عالم تمنای یک دولت اسلامی دارد. هم‌اکنون در این عالم امکانی وجود دارد به نام دولت اسلامی، رئیس جمهوری که از پدر برای تو مهربان‌تر است، مثل مادر دلش برای تو می‌سوزد، خودش حاضر است بسوزد ولی تو بمانی؛ و ای جهان ملتی را نگاه کن که رئیس جمهورش را، سیاسی‌ترین عنصر جامعه‌اش را مثل پدرش، مثل برادرش، مثل مادرش در آغوش می‌گیرد و اشک می‌ریزد.

بنای سیاست در مقام دولت

حمید ابدی، مدیر دفتر مطالعات پیشرفت اندیشکده معنا نیز در این نشست گفت: پس از سال‌های دفاع مقدس، یعنی اواخر دهه شصت و در دهه هفتاد به فرهنگ سیاسی‌ای مبتلا شدیم که به شخص آقای هاشمی رفسنجانی قائم بود. این فرهنگ سیاسی در دولت سازندگی شکل گرفت و به مرور زمان به یک نظم سیاسی تبدیل شد، که در اینجا از آن به «زمین» تعبیر می‌کنیم و به آن می‌گوییم زمین سیاست.

وی افزود:به تبع این نظم سیاسی، موازنه سیاسی‌ای هم بین نیروهای سیاسی کشور شکل گرفت و بر سیاست‌ورزی در کشور هم منطقی حاکم شد؛ این منطق وجوه مختلفی داشت، یک وجه آن این بود که: مبتنی بر زد و بند بود، یک وجه آن این بود که بر نوعی از رقابت منفی استوار بود. در این منطق سیاسی که شکل گرفته بود عملاً از مسائل کشور غفلت و مسائل به آینده حواله داده می‌شد.

این پژوهشگر علوم انسانی ادامه داد: با روی کار آمدن دولت احمدی نژاد و به ویژه در سال 1388 که نقطۀ اوج نزاع بود، این جریان و فرهنگ سیاسی خشونت پنهان خود را نشان داد و وجه غیر اخلاقی خود را برملا کرد. از این حیث آقای احمدی نژاد توانست به ما نشان دهد که می‌توان از این فرهنگ سیاسی که برای ما و انقلاب اسلامی نیست عبور کرد، اما خود عامل بقای این فرهنگ در فضای سیاسی کشور شد.

وی گفت: با همه گشایش‌هایی که شهادت حاج قاسم سلیمانی برای ما به دنبال داشت، اما هنوز اینها را در مقام دولت و دولتمرد به صورت متعین ندیده بودیم که چه کسی واقعاً می‌تواند ردای این فرهنگ سیاسی جدید را بر تن کند و آن فرهنگ سیاسی جدید را تعیّن بخشد، و در فضای دولت بتواند بنیان‌گذار آن سیاست جدید باشد، با این حال شهید رئیسی، هم خودشان و هم شهادتشان طلیعه زمین سیاست جدید جمهوری اسلامی است، و هم طلیعه این‌که زمین سیاست و فرهنگ سیاسی ما در جمهوری اسلامی متحول شود.

لزوم تولید علوم اجتماعی متناظر با وضعیت تاریخی انقلاب اسلامی

علی مؤمن، جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه گفت: انقلاب اسلامی یک موقعیت جدید تاریخی در جامعۀ ایران، با مردم ایران و برای جامعه ایران بوجود آورده است که این جدید بودن از جنس تحول قلوب بوده و به همین دلیل انسانی جدید، و بالتبع جامعه‌ای جدید با ماهیت وحدتی متفاوت را شکل داده است.

وی افزود: رابطه جامعه با دولت هم زیرمجموعه این وضعیت تاریخی قرار می‌گیرد، یعنی یک وضعیت تاریخی در رابطۀ میان فرد، جامعه و دولت ایجاد کرده است به گونه‌ای که با وجود تفاوت‌هایی که میان این سه وجود دارد اما امکان شکل‌دهی به یک وحدت را در ذیل وضعیت تاریخی انقلاب اسلامی بوجود آورده است که در موقعیت انقلاب اسلامی اینها نه تنها دچار فاصله، تضاد و اختلاف نمی‌شوند، بلکه فاصله یا اختلاف‌های بوجود آمده، کمتر می‌شود و اینها به همدیگر نزدیک می‌شوند و گونه‌ای از وحدت را شکل می‌دهند.

این جامعه شناس اضافه کرد: مهم‌ترین چیزی که درباره دولت فردا یا دولت اسلامی و تداوم دولت آقای رئیسی مطرح است، فهم دانشی از این وحدت و ارتباط است که چگونه و طبق چه قواعدی این وحدت شکل می‌گیرد و کار می‌کند؟ در کجا رقم می‌خورد و در کجا رقم نمی‌خورد؟ اگر بتوان این موارد را به زبان آورد و صورت‌بندی کرد، می‌توان درباره منطق، چهارچوب، مسیر، الگو، سبک‌ و موارد بسیار دیگر، فکر و حرکت کرد.

دولت کارآمد و ضرورت نیروی سوم

حمید ساجدیان، دبیر کارگروه حکمرانی اسلامی مدرسه عالی شهید بهشتی همچنین اظهار داشت: اگر به دولت از نظر ماهیت سازماندهی‌اش فکر کنیم و الگوی اداره دولت را موضوع توجه خودمان قرار دهیم، این دولتی که میراث‌دارش هستیم یک چالش اساسی دارد و در واقع به لحاظ فرآیند اعمال اقتدار خودش، همیشه با دست‌اندازهایی روبرو است؛ در اینجا این فرآیند را از زاویه ماهیت سازماندهی، موضوعِ دقت خودم قرار می‌دهیم.

وی افزود: این سازمان، سازمانی است که اصطلاحا به آن سازمان هرمی می‌گویند. سازمان هرمی سازمانی است که آدم‌هایش را استخدام می‌کند، اجیر می‌کند. این سازمان از نظر اقتصادی خیلی گران است و از زاویه فرهنگی و تربیتی که مهم‌تر از جنبه اقتصادی‌اش است یک آسیب جدی دارد؛ وقتی در این سازمان فرهنگ کارمندی غالب می‌شود آدم‌ها تحرک خودشان را از دست می‌دهند و عمدتاً رشد آدم‌ها در آن به مرور زمان کم می‌شود. 

ساجدیان همچنین بیان داشت: به نظر می‌رسد که خیلی وقت‌ها کارآمدی دولت‌ها را در به هم زدن این ساختار یا وظایف را از این گرفتن و به دیگری دادن دنبال می‌کنند. به نظر می‌رسد که در جمهوری اسلامی، در طراحی این سیستم نکاتی آمده که این نکات ظرفیت [چنین چیزی را] درست کرده و ایده انقلاب اسلامی را در بلوغ خودش و در اینکه این سازمان هرمی بتواند بهینه‌ترین شکل خودش را برای اجرا داشته باشد.

من معتقدم که آیت الله رئیسی، توانستند یک نمونه و یک الگو در این زمینه بسازند. آقای رئیسی عدم تحرک این ساختار بزرگ و فربه و این ماشین سنگین را با کار بهینه و با خستگی‌ناپذیر بودن و با مجاهدت و تحرک بسیار زیاد، جبران کردند؛ یعنی ایشان از جای دیگری اعمال قدرت را دنبال می‌کند نه از جایگاه رسمی خود و به عنوان یک رئیس جمهور.

بنیاد دولت دینی اصیل در جهان سیاسی بی بنیاد

مجتبی کاظمی، محقق و پژوهشگر علوم سیاسی نیز در این نشست گفت: دوندگی مرحوم آقای رئیسی ریشه در یک سیاست دینی دارد، ریشه در یک بنیادی دارد که گویا با یک امری در کشور گره خورده که هر چقدر در آن قدم بر می‌دارد احساس می‌کند بیشتر است؛ به همین سبب در عین پر تلاشی هیچ وقت این بزرگوار را عجول نمی‌دیدید، آرام می‌دیدید. این خیلی مهم است، در واقع این یک اتفاق است. چرا این رقم می‌خورد؟

وی افزود: حضرت آقا تعبیری درباره شهید رئیسی شبیه به این دارند که «هیچ طرحی را به جای دیگر نمی‌سپرد»؛ یعنی به جای اینکه به جای دیگری تحویل بدهد یا به گردن دیگری بیندازد خودش زیر بار مسائل کشور رفت. این را شما در ایشان می‌بینید، این برخاسته از این است که در پرتو سیاست دینی، در مسیر دولت ورزی، او با یک امر واقعی گره خورده است که به او جدیت می‌دهد، پرتلاشی می‌دهد.

تاریخ انتشار: 1403/03/24