به گزارش فکرت، قرارمان ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه صبح بود. با این حال طوری آغاز سفر از قم به سمت پایتخت را برنامه ریزی کردیم که پیش از ساعت مقرر در دانشگاه حاضر باشیم.

گویا پس از اغتشاشات سال ۱۴۰۱ برای ورود به دانشگاه صنعتی شریف، حساسیت بیشتری اعمال می‌شد، خاصه آن که قرار باشد برای فعالیت رسانه‌ای به دانشگاه مشهور جنوب شرق تهران بروی. با این حال با هماهنگی های به عمل‌آمده وارد شدیم تا با استاد معروف ۸۶ ساله این دانشگاه که البته سال هاست از جمله اعضای هیئت علمی بازنشسته به شمار می رود، گفتگویی داشته باشیم.

دکتر مهدی گلشنی به‌سان خیلی از اصفهانی ها، انسانی خوش مشرب و خوش صحبت بود که با وجود سن بالا و برخی بیماری های جسمی با حوصله و بزرگواری خاصی، پاسخگوی همه‌ی سوالات ما بود.

کلامش را هم با شعر معروفی که اشارتی هم به عنوان رسانه ما داشت آغاز کرد:"به نام آنکه جان را فکرت آموخت... چراغ دل به نور جان برافروخت". می‌گفت برخی روزها آن هم برای ساعاتی محدود می‌تواند در گروه فلسفه علم دانشگاه شریف حاضر باشد ، ضمن آن‌که در همین ایام نیز درگیر حضور در جلسات فیزیوتراپی است.

اتاق نسبتاً کوچک و جمع جور استاد که بخش مهمی از حجم آن را کتاب و مقاله و مجلات علمی به زبان های خارجی و ایرانی تشکیل داده، پذیرای تیم سه نفره ما و البته دو استاد جوان دیگر بود که اتفاقاً هر دو عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز در گروه فلسفه علم بودند.

سخنانی از جنس دغدغه

دکتر گلشنی در این مصاحبه حدود یک و نیم ساعته که ان شاءالله به زودی متن تفصیلی آن در رسانه "فکرت" بارگذاری خواهد شد، از دغدغه های دیرین خود گفت؛ دغدغه هایی توأم با بیم و هشدار. از لزوم توجه جدی و هدفمند به علوم انسانی به خصوص فلسفه علم و همچنین ضرورت فرهنگ سازی در جامعه در راستای بها دادن به علم و معرفت گرفته تا هشدار نسبت به تداوم خطر نفوذ غرب و جریان غرب گرا در دانشگاه ها و برخی نهادهای علمی و غیرعلمی.

با این حال رویکرد اصلی گفت‌وگوی ما با استاد، ناظر به مباحث مطرح شده اخیر در باب "علم" و "شبه علم" بود. در میانه‌ی بحث اما گرانیگاه گفتگو به سمت تبیین مشکلات و گرفتاری های علوم انسانی در دانشگاه های امروز ایران چرخید و در این جا چهره ماندگار علمی کشورمان به صراحت بیان داشت:" علوم انسانی در ایران با وجود آن که بسیار ریشه دار است اما در وضعیت کنونی دچار عقب افتادگی شده است."

احیای علوم انسانی در غرب و بی‌توجهی ما

عضو سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین با بیان این که اتفاق نظری بین فلاسفه علم درباره مرز مشخص میان علم و شبه علم وجود ندارد، خاطرنشان کرد: "در ایران به علت نفوذ غرب روی دو موضوع بیشتر صحبت می شود آن هم به شکل انتقادی؛ یکی طب سنتی و دیگری هم علم دینی که این دو را به طور خاص شبه علم می دانند اما من معتقدم که در خصوص هر دو بحث، بسیاری از افرادی که مخالفت می کنند، شناخت درستی از مباحث ندارند و آگاهی شان از تحولات اخیر در غرب در رابطه با این مسایل بسیار اندک است."

در ادامه نیز با گلایه مندی بیان داشت:" متأسفانه گاهی اوقات ما از هر چه ادای زشت در غرب بوده تقلید کرده ایم بی آن که از چیزهای خوب غربی ها چه در دانشگاه و چه در خارج از دانشگاه به درستی بهره ببریم، از جمله بحث احیای علوم انسانی در غرب که امروز مساله‌ای بسیار جدی است و حال آن که ما به این مهم، کم توجه یا بی توجه بوده و هستیم."

عضو پیوسته فرهنگستان علوم همچنین به بیان خاطراتی از ایام حضور در دانشگاه برکلی آمریکا پرداخت و گفت: "حدود ۶۰ سال پیش که در دانشگاه برکلی بودم، آن موقع فلسفه محلی از اعراب نداشت اما امروز فلسفه در غرب و از جمله آمریکا احیا شده و توجه به آن روز به روز بیشتر هم می شود، کما این که در بین سران علم و فلسفه در غرب، توجه به دین نیز احیا شده به نحوی که می توان مدعی شد افکار برخی از دانشمندان و اندیشمندان آن‌ها به مباحث فلسفه اسلامی، بسیار نزدیک شده است."

وی ادامه داد: "در غرب به این فهم رسیده اند که علم تجربی محدودیت هایی دارد و نمی تواند ارزش های اخلاقی را توجیه کند، ضمن آن که به برخی از مهم ترین پرسش های بنیادین بشر توانایی پاسخگویی ندارد و لذا در آن جا گرایش به فلسفه و علم بیشتر شده و برخی تأکید دارند که باید بسیاری از پاسخ ها را از آموزه های دینی استخراج و تبیین کرد."

رویکرد جاهلانه در فضای دانشگاهی نگران کننده است

گلشنی، یکی از مشکلات جدی امروز فضای علمی و دانشگاهی کشور را عدم شناخت درست مسایل و رویکرد جاهلانه نسب به آن‌ها دانست و افزود:"کسانی که به علم دینی نقد وارد می کنند قبل از هر چیز باید مشخص کنند که منظور آن ها از علم دینی چیست و از سویی اینکه به طور کلی طب سنتی را نفی می کنند باید بدانند که در خود غرب نیز بسیاری از کارآمدی های طب سنتی محرز شده و لذا نباید جاهلانه نسبت به مسایل موضع گیری کرد."

وی در بخش دیگری از سخنان خود پیشنهاد کرد که در همه رشته های دانشگاهی به علوم انسانی و از جمله فلسفه توجه شود و در همین زمینه گفت: "متأسفانه همچنان شأن و جایگاه علوم انسانی نشان داده نشده و ما در این رابطه و برای رفع این مشکل باید از ظرفیت رسانه و به خصوص تلویزیون استفاده کنیم."

برنده سال کتاب جمهوری اسلامی ایران همچنین اظهار داشت: "از سوی دیگر، ما باید درخشندگی تمدن اسلامی را برای مردم و نسل جوان خودمان به درستی تبیین کنیم و در این جا لازم است که از رابطه تنگاتنگ علم و فرهنگ سخن بگوییم تا بعد بتوانیم به تدریج به اصلاح وضعیت فعلی بپردازیم."

تاریخ انتشار: 1403/07/04