تعلیق پدیدارشناسانه ما در فقدان رئیس جمهور

رسانه فکرت | سجاد صفارهرندی؛ عضو هیأت علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی

درست در همان ساعات سخت و نفس‌گیر عصر یکشنبه که گروه‌های امداد و نجات در تکاپوی عملیات بازیافتن بالگرد حامل رئیسی و یارانش بودند، ما نیز عملیات بازیابی و از نو پیدا کردن او را در ذهن و ضمیر خود آغاز کردیم. 

ما که می‌گویم کم و بیش یعنی همه ما از امثال من که فی‌الجمله در زمره حامیان او به‌حساب می آمدیم و پیشتر برای پیروزی‌اش در انتخابات کوشیده‌بودیم تا منتقدان درون جبهه‌ای و برون جبهه‌ای و بخش بزرگی از مردم معمولی؛ گم‌شدن جسم رئیس جمهور گویی نوعی تعلیق پدیدارشناسانه ایجاد کرد که به ما امکان می‌داد به‌نحو دیگرگون با او مواجه شویم.

 پیشتر او هر چند پیش چشم‌مان بود ولی نمی‌دیدیمش. اگر هم می‌دیدیم بیشتر کاستی‌های او در نسبت با ایدئال‌های ذهنی‌مان را می‌دیدیم. اینک اما فرصت شده‌بود تا در تصور فقدان، رئیسی او را در تحقق‌ها و فعلیت‌هایش از نو پیدا کنیم گروه‌های امداد و نجات سپیده صبح دوشنبه جسم سوخته رئیسی را باز یافتند، اما عملیات بازیابی کاراکتر او برای ما تا همین حالا ادامه دارد و راستش من فکر می‌کنم تا مدت‌ها ادامه خواهد یافت.
 

«كاستيكا براداتان» در کتاب «جان‌دادن در راه ایده‌ها» با استفاده از استعاره‌ای سینمایی می‌گوید کیفیت مرگ هرکس تعیین کننده معنای کلی زندگی اوست. در واقع با مرگ گویی کل سکانس‌ها و پلان‌های پراکنده یک سرگذشت به یک‌باره تدوین می‌شوند و معنای نهایی خود را می‌یابند.

  
به این سیاق شهادت دراماتیک رئیسی پروازکردن، سوختن و یگانه‌شدن با خاک و سنگ و درختان کوه‌های جنگلی منتهی‌الیه شمال غربی ایران گویی کل زندگی او را یک‌باره برای ما معنادار کرد زندگی بچه یتیم تهیدست مشهدی را که همچون بسیاری دیگر از همگنان خود با انقلاب اسلامی از حاشیه مناسبات اجتماعی ایران به متن آن آمد. طی چهار دهه در جایگاه‌های مختلف نظم برآمده از انقلاب به انجام تکلیف و ماموریت خود برخاست و نهایتا نیز جان خود را بر سر انجام یکی از همین ماموریت‌ها نهاد. 

رئیسی از نیمه دهه نود مشخصا به سطح اول سیاست ایران وارد شد. اما مدل سیاست‌ورزی او نیز خاص خودش بود او نه مانند هاشمی راهبردی سیاست‌ورزی می‌کرد و نه چون احمدی‌نژاد، تاکتیکی بلکه سیاست را نیز همچون نوعی ماموریت و تكليف به‌جای می‌آورد. شاید مهمترین مفهوم توضیح‌دهنده سیاست او در کنار تکلیف و ماموریت تقوا بود مشیی علی‌الظاهر انطباقی با روح زمانه نداشت اما با شهادت نامنتظره و عروجش به بلندای ذهن و نفوذ به سویدای دل بخش بزرگی از ایرانیان امکان‌ها و پتانسیل‌های خود را ظاهر ساخت.

«سیاست‌تقوا» این است؛ مهمترین معنای زندگی ابراهیم رئیسی و در همان حال بزرگترین میراث سیاسی او برای آینده ما.

تاریخ انتشار: ١٤٠٣/٠٣/٠٣