نامسأله‌گیِ تعطیلی، کج‌مسئله‌گیِ شنبه!

رسانه فکرت | محسن قنبریان

مصوبهٔ تعطیلیِ شنبه از یک خاستگاه اقتصادی، و مخالفت با آن از خاستگاهی فرهنگی؛ مثل بسیاری از مسائل دیگر چه‌زود طیف موافق‌مخالف اجتماعی را به‌صف کرد و بر صورت غیردقیقِ معیشت‌شریعت صورت‌بندی شد؛ هریک هم مجوّز شرعی از مرجعی گرفتند!

چنین بحث‌هایی در جامعه و حتی بین مراجع هیچ اشکالی ندارد، البته اگر موضوعِ مورد مناقشه، واقعاً مسأله باشد! ولی وقتی با نامسأله مواجه باشیم پرداختنِ جانبین به آن، بزرگ‌ترکردنِ نامسأله‌هاست.

«مسأله» چیست؟! چگونه یافته و صورت‌بندی می‌شود؟! «مشکل عینی»ای در جامعه، وقتی منظومه فکری و ارزشی یافته و صورت‌بندیِ خاص شود، «مسأله» متولد می‌شود. اگر مشکل، عینی یا بومیِ ما نبود، صورت‌بندی‌ها «نامسأله» می‌سازد. اگر در نظام اندیشه‌ایِ ناخودی صورت‌بندی شود، «کج‌مسأله» ساخته می‌شود! 

«حلّ مسأله»، تابع کشف و صورت‌بندیِ درست است. نامسأله، حلّی ندارد و کج‌مسأله، حلّی غلط در پی دارد! باید از موافقان پرسید کدام مشکلِ واقعی، با چه درجه‌ای از اولویّت در نظام اقتصادی، به تعطیلی (شنبه یا پنج‌شنبه) مربوط است؛ که ذیل تقدّمِ معیشت صورت‌بندی شده است؟! مخالفان با تقدّمِ شریعت (تشبّه به یهود و...) کدام مشکلِ واقعی را نمی‌بینند؟!

کاهش یا افزایش ساعت کار هفتگی(۴۴ساعت)، مشکل اصلی است یا بهره‌وریِ پایین و غیرمفیدبودنِ ساعات اشتغال؟! اگر این آمارهای کارِ مفید درست باشد: سرانه، ۸۰۰ساعت در سال! و روزانه، متوسط ۲ساعت مفید (در ادارات ۲۲دقیقه)! تعطیلی (شنبه یا پنج‌شنبه) چه اثری در آن دارد؟! وقتی سهم اول عوامل متعلق به تبعیض در محیط کار، ضعف مدیریت و نظارت، انباشت نیروی کار، نامتناسب‌بودن با دستمزد و... است!؟

مشکل اصلیِ رشد اقتصادی، کم‌رونقیِ اقتصاد بازرگانی آن‌هم عمدتاً واردات‌پایه، و فقط برای بخشی از تجّار است یا کم‌رونقیِ تولیدِ داخلی؟! کم‌رونقی و عدمِ جهش تولید، به تعطیل‌کردن (شنبه یا پنج‌شنبه) مربوط است یا به نبودِ «نظام متوازن تأمین سرمایه» و «دستمزد عادلانه»؟!

«مردم‌پایه‌کردنِ پیشرفت» با «گسترش مالکیت/انتفاع برای عموم»، عنصر اصلیِ رشد اقتصادی و هم‌زمان عدالت اجتماعی است؛ چرا از این مسأله‌های درجه یک هیچ مصوبه‌ای یا نظارتی بر قانون‌های معطل‌مانده قبل شنیده نمی‌شود؟!

از حوزه و منادیانِ شریعت هم به‌اندازهٔ تعطیلیِ شنبه نوشته و استدلال (فلسفی و اخباری و...) تولید نمی‌شود! البته که روایات مواجهه اهل‌بیت(ع) با بني‌امیه در کاربریِ ایام هفته، مواجهه‌ای سیاسی‌فرهنگی است؛ اما سنگین‌ترین و اصلی‌ترین مواجهه آنها نیست! قیام علیه اموی‌ها نه به‌خاطرِ شنبه و دوشنبه، بلکه برای «اتخذوا مال الله دُوَلا» [بیت‌المال عمومی را میان خود دست‌به‌دست‌کردن] بود!

ظاهراً سرمایه‌داریِ زالوصفت اگر به جمعه و شنبه و مانند آن دست نزند، از تیغ قلم و بیان روحانیت در امان می‌ماند! (البته نمی‌توان برخی پرداخت‌های این چنین را ندید گرفت).

اگر مجلس شورای اسلامی روی مسأله‌های واقعیِ ایران بایستد، بسیاری از موضوعات را فیک، پوششی، سرکاری و نیش‌غولی خواهد دید؛ خود و جامعه و مراجع را به زحمت نمی‌اندازد که برای نامسأله‌ها، راه‌حلّ بتراشند یا برای کج‌مسأله‌ها، خط‌ونشان بکشند.
 

تاریخ انتشار: ١٤٠٣/٠٢/٣١