ویژههای فکرت
مجموعه فکرت درصدد است، مسائل روزِ حوزه اندیشه را با نگاهی جدید و در قالبهای متنوع رسانهای به تصویر بکشد.
۸ آذر، سالروز تصویب تأسیس بانک ملی، فرصتی است برای بازاندیشی در نقشی که این بانک و کل نظام بانکی میتوانند در توسعه کشور ایفا کنند. پرسش اصلی این است: در شرایطی که اقتصاد ایران با ساختارهای پیچیده و مخاطرات دائمی روبهروست، آیا میتوان الگوی جدیدی از نقشآفرینی بانکها را تصور کرد؟
تا امروز، نگاه رایج به بانک، نگاه تماماً مالی بوده است: تامین نقدینگی، مدیریت سپردهها و ارزیابی طرحهای اقتصادی. اما برخی ظرفیتها و نیازهای کشور، فراتر از محاسبات صرفاً مالیاند. در بسیاری از مناطق، توانهای بومی و داراییهای نهفتهای وجود دارد که هنوز به مدلهای اقتصادی پایدار تبدیل نشدهاند. این پرسش قابل طرح است که آیا نظام بانکی میتواند در شناسایی و فعالسازی این ظرفیتها، نقش متفاوتی ایفا کند؟
منظور از «نقش متفاوت»، جایگزینی نگاه مالی با نگاه ایدئولوژیک نیست. بلکه افزودن یک لایه تحلیلی جدید است: نگاهی که علاوه بر سودآوری، به پایداری، مزیتهای منطقهای، اقتصاد بومی و خلق ارزش بلندمدت هم توجه کند. بسیاری از کشورها تجربه کردهاند که بانکها، اگر ابزار و چارچوب مناسب داشته باشند، میتوانند در کنار نقش مالی خود، نقش توسعهای محدود و هدفمند هم داشته باشند.
ایده نو و حرف جدیدی که میتواند اندیشه انقلاب اسلامی را در حوزه اقتصاد بانکی بازتولید نماید، در تعریف دوبارهی توسعه و بهویژه، "توسعهی هویتمحور" توسط بانک نهفته است. توسعه در نگاه غالب، به معنای انباشت ثروت و رشد کمی شاخصهاست. در این الگو، بانک در نهایت یک موتور پمپاژ پول به کالبد اقتصاد است. اما توسعهی هویتی یا همان توسعهی عمیق، بیش از رشد، به تکوین میپردازد؛ یعنی شکلدهی به نهادها، خلق ارزشهای پایدار بومی و ایجاد مزیتهای رقابتی که ریشه در هویت و فرهنگ ملی ما دارند.
اگر بانکهای ما نتوانند رسالت توسعهی هویتی و باطنگرا را در پیش بگیرند، تنها به پدیدآورندگان نقدینگی سرگردان و تورمزا بدل خواهند شد؛ چرا که پول را به سمت فعالیتهای زودبازده، دلالی و غیرمولد سوق میدهند که هیچ هویت و بنیان پایداری برای کشور خلق نمیکند. ۸ آذر، فرصتی برای اعلام یک «مانیفست جدید توسعه» است: بانک ملی، ملت توسعهگر.
تاریخ انتشار: 1404/09/11