ویژههای فکرت
مجموعه فکرت درصدد است، مسائل روزِ حوزه اندیشه را با نگاهی جدید و در قالبهای متنوع رسانهای به تصویر بکشد.
پس از ماه‌ها درگیری و بحران انسانی در نوار غزه، منابع دیپلماتیک از دستیابی به توافقی موقت میان رژیم صهیونیستی و گروه‌های مقاومت فلسطینی خبر داده‌اند. این توافق که با میانجی‌گری مصر، قطر و ایالات متحده شکل گرفته، شامل آتش‌بسی محدود و تبادل بخشی از اسراست. با این حال، با توجه به عهدشکنی های مکرر اسرائیل، برخی ناظران سیاسی آن را «توافقی شکننده و ناپایدار» توصیف می‌کنند.
بر اساس گزارش‌ها، این آتش‌بس در شرایطی اعلام شده که بیش از ۷۰ درصد از زیرساخت‌های غزه ویران شده و تلفات انسانی به ده‌ها هزار نفر رسیده است. هم‌زمان، در سرزمین‌های اشغالی نیز فضای سیاسی و اجتماعی متشنج است و دولت نتانیاهو زیر فشارهای داخلی و خارجی قرار دارد. در همین حال، مقام‌های بین‌المللی از جمله دبیرکل سازمان ملل متحد و نمایندگان اتحادیه اروپا خواستار ادامه گفت‌وگوها برای دستیابی به صلحی پایدار شده‌اند. با این وجود، کارشناسان هشدار می‌دهند تا زمانی که ریشه‌های بحران، از جمله اشغال سرزمین‌ها، محاصره غزه و نبود افق سیاسی برای تشکیل دولت مستقل فلسطینی برطرف نشود، هیچ توافقی نمی‌تواند ثبات بلندمدت ایجاد کند.
در عرصه افکار عمومی جهان نیز جنگ غزه به نقطه‌ای تعیین‌کننده در نگاه به مسئله فلسطین تبدیل شده است. برای نخستین‌بار، نتایج نظرسنجی‌های بین‌المللی از افزایش همدلی با مردم غزه در کشورهای غربی حکایت دارد. این تغییر فضا می‌تواند بر سیاست‌های آینده قدرت‌های بزرگ نسبت به مناقشه فلسطین و اسرائیل تأثیرگذار باشد.
اما پرسش اصلی این است که عملیات «طوفان الاقصی» چه نتیجه‌ای در بر داشت؟ اگر رویداد ۷ اکتبر رخ نمی‌داد، وضعیت چگونه پیش می‌رفت؟ پیش از آن نیز مردم غزه در محاصره و آوارگی به‌سر می‌بردند و قربانیان روزانه وجود داشتند، اما کمتر دیده می‌شدند. سال‌هاست که حملات پراکنده، جان صدها فلسطینی را گرفته و جامعه جهانی واکنش جدی نشان نداده است. به گفته شاهدان و خبرنگارانی که خود رنج آن روزها را تجربه کرده‌اند، مرگ و ویرانی پیش از آن هم وجود داشت، اما هیچگاه دیده نمی‌شد.
از منظر رژیم صهیونیستی هم اگر بخواهیم به این جنگ بپردازیم هیچ یک از اهداف اعلام‌شده توسط این رژیم به نتیجه نرسید. اسرائیل سه هدف اصلی را دنبال می‌کرد: کوچ اجباری ساکنان غزه، بازگرداندن اسرا و نابودی کامل حماس. اما هیچ‌یک از این اهداف به‌طور کامل محقق نشد. این رژیم در نهایت ناچار به پذیرش مذاکره با حماس شد و ناتوانی خود را در حذف کامل این جنبش آشکار ساخت. طرح‌هایی که قرار بود به بازطراحی نظم سیاسی و امنیتی منطقه به سود اسرائیل بینجامد، در عمل آن‌گونه که پیش‌بینی می‌شد پیش نرفت.
در عین حال، مهم‌ترین دستاورد مقاومت را می‌توان در «جنگ معنایی» دانست. در نبردهای نامتقارن، پیروزی تنها با شمار تلفات یا قدرت نظامی سنجیده نمی‌شود، بلکه با تغییر روایت و برهم‌زدن توازن معنایی سنجش می‌گردد. عملیات طوفان الاقصی سه افسانه بنیادین اسرائیل را زیر سؤال برد: افسانه مظلومیت، افسانه اقتدار و شکست‌ناپذیری نظامی، و افسانه امنیت مطلق. این رویداد تصویری که اسرائیل از خود به‌عنوان موجودیتی مظلوم، قدرتمند و دارای امنیت کامل ساخته بود، متزلزل کرد. در سطح افکار عمومی جهانی نیز دگرگونی کم‌سابقه‌ای رخ داد؛ افزایش حمایت‌های مردمی، راهپیمایی‌ها و فشارهای سیاسی و دیپلماتیک به‌نفع فلسطین، نشانه‌هایی از این تغییر روایت‌اند.
در مجموع، عملیات طوفان الاقصی را نمی‌توان صرفاً یک رخداد نظامی دانست؛ این عملیات، واقعه‌ای نمادین و روایت‌ساز بود که معادلات معنا و تصویر را در سطح جهانی تغییر داد. هرچند بهای آن بسیار سنگین و همراه با خسارت‌های انسانی و تاریخی جبران‌ناپذیر بود، اما در بازتعریف معادلات سیاسی و روانیِ درگیری، اثری ماندگار بر جای گذاشت. آینده این مسیر را زمان و تحولات میدانی و سیاسی مشخص خواهد کرد.
تاریخ انتشار: 1404/07/19