من هم با برهنگی مخالفم!

آنچه در ادامه می‌خوانید، یادداشتی است به قلم محمد‌رضا پاینده‌مهر، پژوهشگر علوم‌اجتماعی که نگاهی متفاوت به مقوله حجاب و نوع مواجهه دولتمردان کنونی با آن داشته است؛

رئیس جمهور محترم در گفتگوی تلویزیونی شان در هفتم شهریور ماه ۱۴۰۴ که به مناسب هفته ی دولت انجام گرفت ، در موضوع قانون عفاف و حجاب علاوه بر بیان مجدد عدم امکان و تمایل شان برای اجرای آن، اضافه و تاکید کردند که مگر آنها که در کشورهای خارجی حجاب ندارند همه بی حیا و بی عفت هستند ؟! (که یعنی حالا در ایران هم ، زنانی را که کشف حجاب کرده اند و روسری از سر انداخته اند بی حیا و بی عفت بدانیم ؟! که یعنی چرا بعضی اصرار دارند که همه زنان باید این حجاب - حتی نیم بند و حداقلی اش - را بر سر و بدن داشته باشند ؟! )

امیدوارم از میان علما ، فقها و حوزویان ، بزرگوارانی این زحمت را به جان بخرند و بصورت مستدل و حداقل مبتنی بر کتاب مسئله ی حجاب شهید مطهری که حدود ۶۰ سال قبل از این و در دوران طاغوت نوشته شده است ، برای رئیس جمهور محترم و اطرافیان شان تبیین بفرمایند که اگر حکم حجاب اسلامی برای حفظ عفاف و حیای زنان مسلمان واجب شده است ، نداشتن و بی توجهی به آن - خوشمان بیاید یا نیاید - به معنای کاسته شدن از عفت و حیای عمومی در سطح اجتماع است ، حال در هر نقطه ای از کره ی زمین و در هر فرهنگ و اجتماعی که باشد. البته مسئله‌ی عُرف جوامع مختلف می‌تواند باعث درصدی از جابجایی در حد و مرز میان حیا و کم حیایی یا بی حیایی باشد اما این به آن معنا نیست که مثلا بتوان این مرز را تا دامن بالای زانو که در خارج از ایران تبدیل به عُرف شده یا نوعِ پوشش کنار ساحل زنان در غرب که آن هم عرف و فرهنگ شان شده و معنایی از بی حیایی و بی عفتی در آن نیست امتداد داد.

در نظر داشته باشیم که ملاک حیا و عفت عمومی در آن جوامع که منظور نظر رئیس جمهور محترم است ، به اصطلاح جامعه شناسان ، امری "برساخته" ی فرهنگ و تاریخ و تعاملات اجتماعی است که در این سنخ از محاسبات ، خبری از امرِ فطری و ازلی و ابدی و خدادادی نیست و بنابر آن ، سواحل مختصِّ به نودیست ها هم در آن خارجِ اشاره شده ، تحت شرایطی می تواند خلاف عفت عمومی نباشد.

جالب است که در همان جوامع و با آن تعریف از حد و مرز عفت عمومی، زنان تازه مسلمان حد و مرز عفت و حیایِ خود در فضای اجتماعی را بر اساس حُکم الهی تنظیم می کنند و در حفظ حجاب اسلامی بسیار جدی ظاهر می شوند و تاکید هم می کنند که پوشش اسلامی باعث حفظ حیا و عفت و احساس امنیت در برابر مردان می شود. به واقع اگر آنان چنین حسی نداشتند ، در چنان محیطی که در ظاهر کسی به کسی نگاه نمی کند ، چه نیازی بود به پوشاندن مویِ سر و بدن برای حفظ حیا و عفت ؟ حجاب بر سر و پوشش اسلامی بر بدن نمی کردند و به قول رئیس جمهور ما از حد و مرز عفاف هم خارج نمی شدند.

پرسش این است که اگر دولت محترم تمایلی به اجرای قانون مجلس ندارد که ندارد و رئیس دولت نیر بارها تاکید کرده اند که این کار از دست من بر نمی آید که سَلَّمنا؛ پس چرا صورت مسئله و قاعده ی فرهنگ ِجامعه ی دینی ایران را بر هم می زنند؟! گویی همان قضیه دُرست کردن ابرو و به فنا دادن چشم در میان است. 

 زنان ایران به یُمن فرهنگ اسلام و هویت تمدنی شان و منزلتی که انقلاب ۵۷ ، بعد از دوران طاغوت به آنها عطا داشت ، در میان جوامع و ملت ها ، با حیاترین و پاکدامن ترینِ زنان هستند اما غافل هم نبوده و نیستیم که همین حیا و عفت ، مورد دست درازی و توطئه ی دشمنان ایران اسلامی بوده است ، از آن جهت که نقطه ی قوت و عزت زنان و دختران ما در تمام عرصه ها و الگوی زنان با حرّیت جهان امروز بوده است . فارغ از حدودی از عُرف در پوشش زنان که تحت عنوان "حجاب عُرفی" در ایران ، با اغماض و تسامح در اجرای حدود شرعی پذیرفته شده است ، حرکت به سمت کنار گذاشتن همان حجاب عرفی و گرایش به سمت تغییر این مرز و بی توجهی به گسترش آن تا پذیرش انداختن روسری و آشکار کردن کامل موی سر و کنارگذاشتن مانتو یا چیزی شبیه به آن -که حداقل فاصله گذاری میان جذابیت خدادادی بدن زن و چشم و دل مردان در عرصه ی عمومی باشد - از سوی جامعه ، و رسیدن به یک عُرف تازه که فاصله گرفتن بیش از پیش از حکم شرعی حجاب است ، مسئله ای نیست که بتوان از کنار آن به راحتی گذشت و بطور حتم آن را باید در راستای حیا زدایی بیشتر از جامعه ی ایران برآورد کرد.

به نظر می رسد جناب پزشکیان و اطرافیان  - احتمالا ناخود آگاه - و البته بخشی از عقبه تئوریک دولت که در بافتِ فکری اصلاح طلبان ریشه دارد - خودآگاه - در حال تغییرِ پارادیم جامعه ی ایران و نگاه حاکمیت در مسئله ی حجاب و حد و مرز حیا و عفت عمومی هستند.

رئیس جمهور در دو گفتگوی اخیر، یک بار در جمع اهالی رسانه اظهار داشتند که من هم با "برهنگی" مخالفم و دیگر بار در گفتگوی تلویزیونی درباره ی حد و مرز حیا و عفت عمومی سخن گفتند که در ابتدای این یادداشت آمد. همچنین جناب الیاس حضرتی نیز به تازگی در گفتگویی اظهار کردند که ما توانستیم طوری شرایط را مدیریت کنیم ( با تعلیق قانون مجلس ) که سبک زندگی متفاوت برخی زنان پذیرفته شود ( سبکِ کشف حجاب و بد پوششی احتمالا  ) و امکان پذیر شدن آزادی های اجتماعی بیشتر در بیان سخنگوی دولت مشاهده شد و اظهارات دیگری از این قبیل از سوی دیگر صاحب منصبان.

از آنجا که کلمات و عبارات بارِ معنایی و به اصطلاح قدرت گفتمان سازی دارند ، به‌ویژه اگر از جایگاه و توسط شخصیت هایی ابراز شود که دارای مرجعیت اجتماعی و سیاسی بالایی هستند ، برآورد چنین اظهارات و موضع گیری هایی نشان می دهد که گویی دولت محترم در حال خلق یک گفتمان جدید در این عرصه است . خروجی این گفتمان سازی که از آن می توان به یک تغییر پارادایم ( چنانکه چندی قبل در حوزه سیاست خارجی نیز از این عبارت استفاده شد ) تعبیر کرد منتج به این خواهد شد که مرز بی حیایی و بی عفتی در ایران تا آنجا عقب برود  که در آینده ای نه چندان دور ، برهنگی ( که البته فعلا رئیس جمهور محترم حد و مرز آن را به وضوح مشخص نکرده اند ) بعنوان نقطه ی ثقل تعیین حدود و سیاست گذاری های پوشش در نظر گرفته شود و بنابراین محل اعمال قانون در حکومت اسلامی از وضعیت بد حجابی ، شُل حجابی ، بدن نمایی اروتیک و کشف حجاب ( که حالا دیگر نوعی از سبک زندگی تعبیر می شود و نه خروجِ از حدودِ الهی ) تا لبِ مرز برهنگی عقب نشینی کند . این نتیجه گیری و تحلیل بر اساس آن چیزی است که از حرف و عمل دولتیان قابل مشاهده و برداشت است که اتفاقا مدام هم تکرار می شود و اگر در پسِ پرده خبرهای دیگری است و سیاست هایی دِگر ، از ظاهر امر که چیزی جز آنچه گفته شد بر نمی آید.

حال در این وضعیتِ گفتمان سازی دولت ، به نظر می رسد حداقل بر کارشناسان دین ( روحانیون و اهل نظر ) فرض است که برای رئیس جمهور محترم که بارها تاکید کرده اند که فقط در امر طبابت کارشناس هستند ، و در دیگر امور تابع نظر کارشناسان ، گفتمان صحیح و اصیل عفاف و حجاب را که برگرفته از فقه جواهری و اجتهاد پویای شیعه و نیز مبتنی بر شرایط زمان و مکان است و نه البته پدیده ای برساخته و کاملا عرفی ، تبیین بفرمایند که رئیس جمهور ما انشاءالله پذیرای حق و حقیقت خواهند بود . ناگفته نماند که گاه صدای جامعه شناسان و روان شناسان متاثر از گرایش های لیبرالی که چندان اعتقادی هم به اجرای حدود الهی در حکومت اسلامی ندارند بیشتر از بقیه به گوش دولتی ها می رسد. جناب پزشکیان که حقیقتا آرزوی موفقیت برای ایشان و دولت شان داریم حداقل برای سه سال دیگر بالاترین مقام اجرایی کشور هستند و هر نسخه ای که ایشان می پیچند ، نسخه ای برای عده ای قلیل در اتاق طبابت شان نیست ، نسخه ای است برای تمام ایرانیان ، یعنی تمام زنانِ ایران اسلامی و در این مهم که به آن اشاره رفت تمام دغدغه مندان و کارشناسان امر دین باید به یاری ایشان بشتابند.

تاریخ انتشار: 1404/06/10