رسانه فکرت / ابراهیم شریفی، دکتری فلسفه اخلاق

حضرت زهرا (سلام الله علیها) دخت آخرین نبی الهی در تاریخ اسلام از جایگاه والایی برخوردار است. متفکران بزرگ دینی درباره ایشان، کتاب‌ها و آثار مهمی را نگاشته‌اند؛ ولی بررسی شخصیتی آن بزرگوار صرفاً اختصاص به فضای دانشمندان اسلامی ندارد؛ بلکه اندیشمندان اسلام‌شناس غربی نیز به ایشان و جایگاه رفیعشان اشاره‌کرده‌اند. آثار برخی از این مستشرقان در  دایره المعارف ایرانیکا (دانشنامه‌ای جامع با محتوای ایران‌شناختی که در دانشگاه کلمبیا تدوین شده‌است) آمده است؛ مثلاً  اشاره دارد که مفسران اولیه امامیه معتقدند در سوره‌های قرآن و احادیث، روایت خاصی برای آن حضرت ذکر شده‌است؛ مانند مقام لیله‌القدر یا هم‌نشینی با روح‌القدس (جبرئیل یا فرشته دیگر). همچنان که براساس روایاتی از امام‌صادق(ع) که در اصول کافی آمده است، جبرئیل بیش از هفتاد روز، با حضرت فاطمه(س) همنشین بود: «ان فاطمه مکثت بعد رسول‌الله خمسه و سبعین یوما و قدکان دخلها حزن شدید علی ابیها و کان جبرئل یاتیها فیحسن و یخبرها بما یکون بعدها فی ذریتها و کان علی یکتب ذلک فهذا مصحف فاطمه». حضرت زهرا(س) بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص) بیش از هفتاد وپنج روز زنده نماند. داغ پدر اندوهی سخت بر قلبش وارد ساخته بود؛ برای همین جبرئیل پی‌در‌پی به حضورش می‌آمد و او را در عزای پدر تسلیت می‌گفت. خاطر غمین او را تسلی می‌بخشید و از مقام و منزلت پدرش و حوادثی خبر می‌داد که بعد از رحلت او بر فرزندانش وارد می‌گردید. امیرمؤمنان (ع) سخنان جبرئیل را می‌نوشت. مجموعه این سخنان «مصحف فاطمه» را شکل می‌دهد. این دایره المعارف می‌گوید تفکرات و اندیشه‌های سرور زنان بهشتی، الگویی برای همه زنان عالم است. هانری کربن که مباحثه‌هایش با علامه طباطبایی شهرت دارد در کتاب ارض ملکوت، که درباره ایران از مزدا تا اسلام شیعی است، به یکی از معارف اصیل و ناب شیعه اشاره می‌کند و درباره حضرت فاطمه (س) می‌نویسد: «در حکمت شیعه، معرفت امام از پیامبر است که وحی الهی را به مردم می‌رساند؛ بنابراین ارشاد و هدایت مردم وظیفه پیغمبر و دخترش فاطمه(ع) و دوازده امام است». این یعنی ارتباط انسان با خدا بعد از پیامبر و تاکنون ادامه داشته است؛ برخلاف سایر ادیان و مذاهب مثل یهودیت بعد از موسی و مسیحیت بعد از عیسی و حواریون و اهل سنت بعد از پیامبر اکرم، ارتباط بشر با آسمان‌ها قطع می‌شود؛ ولی اعتقاد شیعی این ارتباط را به شکلی پایدار و برقرار می‌داند؛ چون مقام امامت از بعد پیامبر نیز جاری است که فاطمه زهرا(س) سر رشته اتصال ائمه به پیامبر است. به باور لوئی ماسینیون، پژوهشگر تاریخ و ایرانشناس فرانسوی، نیز «اوراد و دعاهای ابراهیم(ع) از وجود دوازده نور خبر می‌دهد که از فاطمه تابیده‌اند. تورات موسی از آمدن محمد(ص) و دختر پربرکت او و دو پسر به‌مانند اسماعیل و اسحاق (حسن و حسین) نوید می‌دهد و انجیل‌های عیسی(ع) از آمدن احمد(ص) و دختر پربرکتی که دو پسر به دنیا می‌آورد». مواجهه با چنین تحلیل‌ها و دیدگاه‌هایی، قرن‌ها بعد از حیات این بانوی بزرگ اسلام از کوثر بودن ایشان به تعبیر قرآن کریم حکایت دارد و این خود یکی از خبرهای غیبی قرآن است؛ چنان‌که بعد از وفات رسول‌الله، به‌واسطه حضرت زهرا برکتی در نسل ایشان قرار داده شد که هیچ نسلی معادل آن دیده نمی‌شود.

تاریخ انتشار: 1402/09/10