ویژههای فکرت
مجموعه فکرت درصدد است، مسائل روزِ حوزه اندیشه را با نگاهی جدید و در قالبهای متنوع رسانه‌ای به تصویر بکشد.
به گزارش فکرت، دکتر حمید ابدی در نشست «نهضت امام خمینی(ره) و امر توسعه» که به همت مؤسسه رسانه‌ای فکرت و در آستانه سی و ششمین سالگرد ارتحال ملکوتی بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی برگزار شد، با بیان این که تفکر و اندیشه حضرت امام(ره) باید به مثابه قوه عقلانیت و خِرد اداره کشور مورد توجه و بحث قرار گیرد، اظهار داشت: شاید بتوان گفت که بیش از یک دهه است اندیشه امام(ره) به عنوان یک مکتب سیاسی و اجتماعی بار دیگر به شکل مشهود و برجسته‌ای مورد توجه قرار گرفته و جریان های فکری مختلف از این منظر و زاویه به اندیشه فکری و سیاسی امام خمینی(ره) التفات دارند.
وی افزود: البته بخشی از اندیشه ایشان را باید از لابلای صحیفه امام(ره) و متونی که از ایشان برای ما به یادگار مانده، جستجو کرد، ضمن آن که بخش دیگر نیز مربوط به خِرد عملی ایشان در رابطه با کنش ها و نوع سیاست ورزی حضرت امام (ره) است و توجه به مؤلفه‌ها و شاخصه‌های این مساله نیاز امروز جامعه ماست.
وی همچنین گفت: قبل از هر چیز باید توجه داشت که شروع نهضت امام(ره) همزمان با شروع دوره ای از توسعه در کشور ماست، به نحوی که می توان مدعی شد نهضت امام در مواجهه با شکلی از توسعه در ایران پدید آمد و لذا در تحلیل این قبیل مسایل ناگزیر از توجه به مباحث تاریخی هستیم.
مدیر دفتر مطالعات اندیشکده معنا با اشاره به رویکردهای توسعه در دوران پهلوی اول و دوم ابراز داشت: به نظر می رسد برخی اعوجاجات امروزی جامعه ما ریشه در وضعیت سال های واپسین رژیم پهلوی دارد، کما این که اساساً نهضت امام(ره) در مواجهه با آن قرائتی از توسعه شکل گرفت که بیش از هر چیز مبتنی بر خواسته آمریکایی‌ها از شاه بود. این که امام خمینی(ره) در آن مقطع حساس چه می دید که به شکل رادیکال جلوی توسعه ایران در دوران پهلوی را گرفت، بحث بسیار مهمی است
وی افزود: بیانات صریح حضرت امام(ره) در این زمینه بسیار راهگشاست و این که با چه دغدغه و از چه زاویه ای مسایل را دیده و به تحلیل آن می‌پرداختند، مساله بسیار مهمی است که نباید از آن غفلت کرد
وی بیان داشت: امروز هم در بحث کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز شاهد رواج نوعی از توسعه هستیم که ما در زمان شاه، نشانه های آن را در ایران خودمان مشاهده می‌کردیم. این در حالی است که امروزه عده ای و جریانی در این کشور به دنبال ستایشگری از رویکرد توسعه مربوط به دهه چهل و پنجاه شمسی هستند و این خط فکری و رسانه ای بسیار جدی در حال فعالیت است.
ابدی اضافه کرد: برخی حتی از دهه چهل به عنوان دهه طلایی توسعه ایران سخن می گویند و موافقان پهلوی سعی می کنند چنین القا کنند که در عرصه های اقتصادی به طور خاص، ایران در مسیر تحقق توسعه بود و تنها در زمینه سیاسی این مساله رخ نداد که نهایتاً منجر به انقلاب اسلامی شد.
وی گفت: امام(ره) دقیقاً جلوی این تفکر از توسعه مربوط به دهه چهل ایستاد و فریاد برآورد. به نظر بنده ما باید این پرسش تاریخی مهم را روی میز بگذاریم و بگوییم که چرا امام در برابر آن دست فرمان بحث توسعه مربوط به دهه چهل ایستاد و از همان نقطه نیز با کل نظام شاهنشاهی و شخص شاه درگیر شد.
وی یادآور شد: اعتراض امام(ره) به این الگوی توسعه صرفاً بر مبنای اعتراض ارزشی و اعتقادی نبود بلکه تأکید داشت که این توسعه باعث نابودی و ویرانی ایران می شود، ضمن آن که ارزش های دینی نیز در این وضعیت، تضعیف می‌گردند.
محقق و پژوهشگر علوم انسانی خاطرنشان کرد: در واقع امام راحل به درکی از حقیقت این توسعه رسیده بود که اعتقاد داشت اگر این روند ادامه داشته باشد دیگر اثری از ایران باقی نمی ماند و لذا این که برخی مدعی می شوند ایران قبل از انقلاب در مسیر توسعه بود و تحولات دهه پنجاه باعث شد که به هدف نرسیم، سخن دقیقی نیست چرا که اگر توسعه به شکل درست محقق شده و مسیر خود را می پیمود، نباید تحولات سیاسی باعث توقف یا حذف آن بشود
وی بیان داشت: امروز هم ادعاهای زیادی در خصوص وضعیت و ثمرات توسعه در دوران پهلوی می‌شود اما باید توجه داشت که این توسعه‌ی ادعایی مبتنی بر تولید علم و تکیه بر داشته های داخلی نبوده است.در واقع روند توسعه یک روند غلطی بوده از جمله در تأسیس صنایع خُرد و کلان که باید به شکل دقیق به تحلیل هر کدام از آن ها پرداخت، چرا که دانش مهندسی که زیرساخت این صنایع است، در کشور ما در دوران پهلوی فاقد پایه و بنیاد بوده است و امام خمینی(ره) نقطه کانونی این بی‌بنیادی در بحث توسعه پهلوی را به تلاش ها و تحرکات آمریکا و اسرائیل پیوند می‌زدند.
ابدی افزود: امام(ره) معتقد بود که این نهادهای توسعه گرا مبتنی بر نظم آمریکایی در کشور مستقر شده و به فعالیت می‌پردازند و این که اسرائیل در این پازل نقش محوری را ایفا می‌کند و لذا الگوی توسعه دردوران پهلوی متناسب با بوم ایران و اقتضائات کشور ما نبوده است
وی تأکید کرد: حضرت امام(ره) اعتقاد داشت می‌توان بدون تکیه بر غرب و شرق به الگوی توسعه و پیشرفتی دست یافت که هم اهداف متعالی ما را محقق سازد و هم دنیای مردم را آباد کند، لذا امام به توسعه درونزا می اندیشید و این که مبتنی بر نیروی انسانی خودمان و دانش درونی باید به دنبال تحقق اهداف باشیم.
وی ادامه داد: با نگاهی به رهنمودها و پیام های حضرت امام(ره) به مناسبت های مختلف می توان این نوع نگاه را دنبال کرد به نحوی که ایشان حتی در بحث جهاد سازندگی به دنبال تحقق شعار نه شرقی و نه غربی بود که این فقط یک شعار سیاسی نبوده بلکه یک نحوه ساختن را مورد تأکید قرار می دهد.
ابدی یادآور شد: هنر امام خمینی(ره) این بود که میدانی را تعریف و تبیین میکرد که بر اساس آن، همه مردم در ساختن ایران و این مسیر توسعه مشارکت داده می شوند و این نکته بسیار مهمی در منظومه فکری و اندیشه ای ایشان است کما این که در پیام تشکیل بسیج سازندگی به طور خاص بر نقش مهم ملت تأکید می کنند.
وی گفت: الگوی توسعه ایران از نگاه امام راحل برخلاف ایده نظم نوین جهانی است که به دنبال تحقق اهداف نظام سلطه و به خصوص آمریکایی هاست، ضمن آن که باید توجه داشت که دلیل شکست برنامه های توسعه ای کشور ما بعد از انقلاب نیز عدم توجه کامل و کافی به رهنمودها و شاخصه‌های الگوی فکری و اندیشه ای حضرت امام(ره) است.
وی افزود: امام(ره) به گونه ای از ساختن کشور فکر می کرد که ارزش ها در متن آن ساختن حضور داشته باشند نه این که ارزش ها ضمیمه شود. در واقع ایشان به کیفیتی از ساختن و توسعه می اندیشید که ارزش های دینی و الهی محور قرار بگیرند چرا که هدف متعالی انسانی، عبودیت و حرکت بر مبنای توحید است.
وی با بیان این که با پیروزی انقلاب اسلامی ما تحرکاتی در مسیر توسعه را شروع کرده و نهادسازی هایی داشتیم، ابراز داشت: این حکمت و خِرد حضرت امام(ره) بود که ما نهادهایی همچون سازمان برنامه و بودجه و ارتش را منحل نکردیم بلکه شیوه امام این گونه بود که این نهادهای توسعه را پذیرفت اما برای تغییر و تحولشان، یک سری نهادهایی کنار آن ها ایجاد کرد مثلاً کنار ارتش، سپاه را قرار داد و در کشور نهادهایی مثل جهاد سازندگی، نهضت سواد آموزی و ... را تأسیس کرد.
ابدی گفت: البته اداره جنگ نیز دشواری‌ها و سختی هایی را بر کشور تحمیل کرد اما به نظر بنده مشکل این جا بود که خِرد عملی ابتدای انقلاب تبدیل به دانش و عقل نظری نشد به نحوی که ما نسبت به آن خودآگاه شویم و بتوان بر مشکلات خویش فائق گردیم.
تاریخ انتشار: 1404/03/13
- برچسب ها:
- رسانه فکرت
- موسسه فکرت
- دکتر حمید ابدی