به گزارش فکرت؛ آکادمی اخلاق‌پژوهی روش‌مند دانشگاه شهید بهشتی به حضور دکتر طهورا نوروزی؛ مدرس دانشگاه، پژوهشگر مطالعات زنان و دکتری فقه و حقوق نشستی با موضوع حجاب برگزار کرد که در ادامه تقدیم نگاه شما فرهیختگان گرامی می‎شود.

حجاب اجباری کلید واژه‌ایی است که از سمت دشمنان ما وارد شده‌است و ما حجاب قانونی داریم و حجاب اجباری نداریم. در اجبار یک رفتار مجبورانه بدون تفکر است.

وقتی می‌خواهیم درباره قانون حجاب بحث کنیم، روی یک قانون بحث می‌کنیم که مبانی فقهی و حقوقی دارد. مبانی دینی و حقوقی در اسلام و غرب شاکله‌هایی دارد. اولین ویژگی که قانون و حقوق در مبانی دینی ما این است که ریشه در اسلام دارد، در اسلام مهمترین قوانین، قوانین فطری و الهی می‌باشد یعنی برآمده از فقه هستند و انسان در مقابل این قوانین مقاومت ندارد. قوانین اسلام چون فطری است یک تسهیل‎گری و سهولت برای انسان دارد.

دومین شاخص مبانی حقوقی ما در اسلام بحث عدالت و توازن است. در قوانین اسلامی شاخصه عدالت و توازن را داریم. در موضوع حجاب وقتی متمرکز می‌شویم برای زن یک هویت انسانی داریم و یک هویتی که مربوط به خود زن است. اسلام می‌خواهد یک هویتی را برای زن ایجاد کند و می‌خواهد هویت جنسی او در چارچوب خانواده پررنگ باشد. لذا ما در مقوله حجاب یک توازن بین هویت انسانی و هویت نسبی رسم می‌کنیم و یک سری ویژگی زنانه پشت هویت زنانه قرار می‎دهیم.

بحث سوم در مبادی قانونی و حقوقی بحث مبدا وحیانی است، عقل پشت قوانین اسلام، عقل وحیانی است و مافوق بشر است و وقتی می‌گوییم عقل وحیانی منظور عقلی است که انسان را ساخته است و پشتوانه آن خداوند متعال است و چون خالق انسان است لذا می‌تواند بهترین مسیر را برای رسیدن به کمال برای انسان مجسم کند. (در آیه 31 سوره نور اشاره شده‌است)

چهارمین مورد بحث قانونی و حقوقی در اسلام، بحث حق و تکلیف است. محور بعدی فقه، گزاره قانونی یا اختیاری حجاب است؛ اگر حکمی جنبه اجتماعی پیدا کند و رعایت نشود باید برخورد شود که اجماع فقها است. ما به‌جز زمان امایرالمومنین علی (علیه‎السلام) حکومت دینی نداشتیم و بدحجابی نیز در جامعه مسئله نبوده است. نکته‌ی دیگر در اینجا در بحث قانون شریعت در حجاب است و "لا اکراه فی دین" در قرآن مربوط به‌اعتقاد قلبی است و در حوزه عمل جای ندارد.

در محور بعدی که بحث قانون اساسی در مورد حجاب است، حجاب از لحاظ شرعی و قانونی مورد تأکید است و نیاز و الزام است. طبیعی است که در قوانین کشور ما در اصل چهارم قانون اساسی ذکر شده تمامی قوانین از منظر اسلام می‌باشد. قبل از ورود بحث قانونی حجاب باید به این سؤال پاسخ دهیم که آیا حجاب یک مسئله شخصی است یا یک مسئله اجتماعی؟

قبل از اینکه بخواهیم شروع کنیم باید مشخص کنیم این قانون چه باید باشد و چگونه باید اجرا شود و آیا اجرا کردن آن تخلف است؟ حجاب مسئله اجتماعی است و گزاره‌ایی که در مورد بحث پوشش می‌بینیم اجتماعی است و در کشورهای مختلف دنیا نیز قوانین پوشش وجود دارد. لذا مسئله حجاب شما را وارد حریم جامعه می‌کند و آن بُعدی از حجاب اهمیت دارد، بُعد اجتماعی آن است و در واقع با مسئله شخصی نمی‌توان به آن ورود کرد چون حجاب یک مسئله شخصی نیست. ما وقتی وارد چرخه اجتماع می‌شویم الزام به رعایت حجاب هستیم. در مقابل نگاه حجاب قانونی مقاومتی می‌بینیم که از طرف تعداد کمی از نسل جوان می‌بینیم که دلایلی دارد مثل شیوه امر به معروف و نهی از منکر که بعضی‌ها درست اجرا نمی‌کنند و از طرفی نیز نقشه دشمن است. نکته مهم در بحث قانون حجاب این است که اجتماعی است و قانون حجاب باید ساز و کار قانونی داشته‌باشد.

در تخطی از قانون حجاب، نگاه ما باید تخلف محور باشد یا نگاه جرم انگارانه؟ اولین قانونی که در بحث حجاب است که حضور بدون حجاب زنان در انذار عمومی 74 ضربه شلاق جریمه دارد و در ادامه در ماده 638 ورود زن بدون حجاب را به اماکن عمومی را مستحق زندانی و جریمه نقدی می‌داند و قانون‌های زیادی در این زمینه وجود دارد. در حوزه سلبی و برخوردی که از این قانون می‌خواهد عبور کند آیا باید نگاه تخلف محور به او داشته باشید یا نگاه جرم انگارانه؟ بعضی‌ها حقوق مدنی برایشان مورد تأکید است. یک دعوایی بین نگاه مدنی و نگاه کیفیری وجود دارد. نقطه قوت در لایحه حجاب علاوه بر اینکه نگاه سلبی و برخوردی دارد نگاه مدنی نیز دارد.

قبل از سال 1401 نگاه ما به بحث جرم انگارانه حجاب بسیار محدود بود اما با اتفاقاتی که سال گذشته رخ داد نگاه کیفیری و جرم انگاری پر رنگ شود. نکته مهم این است که در مقوله کشف حجاب مقام معظم رهبری نیز جمله‌ایی بیان کردند که به کسانی که کشف حجاب می‌کنند نگاه پشت پرده کشف حجاب را برای کسانی که این کار را می‌کنند تبیین کنید. پشتوانه کشف حجاب دشمن است و برنامه‎ریزی وجود دارد که نیاز به کار امنیتی دارد. اگر ما صرفاً نگاه کیفیری داشته باشیم در مقوله حجاب باعث می‌شود که نسل جوان بگریزد و نگاه صرف کیفیری باعث دین‎گریزی است. راهکار مهم در حوزه کیفیری این است که نگاه امنیتی را بالا ببریم چون دشمن برنامه‎ریزی دارد. اما در بحث نگاه مدنی باید زیر ساخت‌ها را ترمیم کنیم و فرهنگ سازی کنیم و زیر ساخت حجاب، فرهنگ است اگر این زیر ساخت‌ها خوب رعایت نشود باعث بی‌اثر شدن می‌شود.

تاریخ انتشار: 1402/08/24