ویژههای فکرت
مجموعه فکرت درصدد است، مسائل روزِ حوزه اندیشه را با نگاهی جدید و در قالبهای متنوع رسانهای به تصویر بکشد.
به گزارش فکرت، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسرو پناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به مناسبت شهادت امام‌حسین (ع) یادداشتی منتشر کرد. متن این یادداشت به شرح زیر است:
حسینی زیستن بصیرت، درک و شعور را به ارمغان می‌آورد در غیر این‌صورت صرف حوزوی و ملبس بودن، نمی‌تواند باعث شود که انسان بصیر باشد. برای مثال امت اسلام پیامبر اکرم (ص) را درک کرده‌بودند؛ اما امام‌حسین (ع) را تنها گذاشتند؟ چون بصیرت نداشتند. نعمان‌بن بشیر از صحابه پیامبر (ص) بود؛ اما او بعد از پیامبر والی کوفه سپس نماینده معاویه و یزید شد. آیا نمی‌دانست، امام‌حسین (ع) کیست؟ اتفاقاً او می‌دانست؛ اما چون بصیرت نداشت، دست به چنین اقدامی زد. بنابراین تنفس در مکتب امام‌حسین (ع) بصیرت می‌آورد. اگر امروز در عرصه‌های مختلف شاهد پیروزی‌های متعدد هستیم، به این علت است که در مکتب امام‌حسین (ع) تنفس می‌کنیم و امامین انقلاب از شاگردان مکتب آن امام همام (ع) هستند و تدبر دارند؛ از این‌رو شناخت مکتب حسینی لازم و ضروری است.
ارکان مکتب امام‌حسین (ع)
مکتب امام‌حسین (ع) دارای پنج رکن مهم از جمله دانش، بینش، نگرش، منش و کنش حسینی است؛ بر همین اساس اگر کسی تنها یکی از این رکن‌ها را داشته‌باشد، مکتب حسینی او ناقص خواهد بود؛ به‌طور مثال حاج قاسم سلیمانی دقیقاً در این پنج رکن حسینی بود. دانش حسینی غیر از باور حسینی است. برخی دانش و بینش حسینی دارند؛ اما نگرش حسینی ندارند و نگرش‌شان با مکتب امام‌حسین (ع) زاویه دارد. برای مثال در احوالات شهید حاج قاسم، این مسأله کاملاً مشهود است؛ آن هم حاج قاسمی که سپاه عظیم بین‌المللی را مدیریت می‌کرد و سرلشکر و فرمانده ارشد نظامی جمهوری اسلامی ایران که یک ژنرال بین‌المللی محسوب می‌شد؛ به‌گونه‌ای که ابرقدرت‌های دنیا از آن حساب می‌بردند. بارها و بارها تمام نهادهای امنیتی جلسه تشکیل دادند که این مرد را شهید کنند تا حتی رئیس‌جمهور ابرقدرت دنیا می‌نشیند و با چند نهاد امنیتی دنیا برنامه‌ریزی می‌کند تا از طرق مختلف چون پهبادها، بالگردها و قوی‌ترین امکانات نظامی و امنیتی این مرد را شهید کنند. چنین نقل و دیده شده که این مردم بزرگ از بالا به مردم نگاه نکرد و با کودکان شهدا می‌نشست و با آنها بازی می‌کرد. نمی‌گفت: من فرمانده ارشد نظامی دنیا هستم که خانواده شهدا را فراموش کند؛ بلکه با همان نگرش حسینی که توحیدی بود، به خانواده و فرزندان شهدا توجه داشت؛ حتی به دختر و پسری که ظاهر مذهبی نداشتند، محبت می‌کرد. این نگرش توحیدی به همان اندازه برای حاج قاسم ارزشمند است که آن نگرش را در میدان نبرد داشت. تا جایی که حفاظت از جان مسیحی، سنی، شیعه و دیگر ادیان برایش یکسان بود؛ چراکه انسان برایش حرمت داشت و این نتیجه همان نگاه توحیدی است. دلیل اینکه سردار سلیمانی وارد میدان می‌شد و دشمن از او بیمناک و هراسناک می‌شد، به‌خاطر وجود همین نگاه توحیدی بود که برگرفته از نگرش حسینی است.
منش حسینی
ملکات نفسانی و داشتن فضائل و دور بودن از رذائل اخلاقی بیان‌گر وجود منش حسینی است. برای مثال گاهی اوقات انسان نسبت به دیگران تواضع می‌کند؛ اما در جانش تکبر و حسادت موج می‌زند. این حالت نشان‌می‌دهد که منش فرد ایراد دارد. گاهی اوقات انسان به زبان می‌گوید: من ولایت‌مدار هستم؛ اما در قلب و جانش ولایت‌مدار نیست؛ این حالت از منش آدمی خبر می‌دهد. افراد کمی نبودند که برای امام‌حسین (ع) نامه نوشتند که کوفه بیایند و صدها تن از سران قبایل نامه‌ها را امضا کردند؛ اما با آمدن ابن‌زیاد به کوفه، از موضع خود عقب‌نشینی کردند. چطور می‌شود، سران قبایل که هرکدام بیش از صد تن جنگاور گردشان بود، به یکباره از موضع خود عقب‌نشینی می‌کنند. قصه ترسیدن از ابن‌زیاد نیست؛ بلکه قصه مربوط به منش آنان می‌شود. ولایت‌مداری در وجود آنان نفوذ نکرده بود و فقط با زبان، خود را ولایت‌مدار معرفی می‌کردند؛ اما در عمل به‌گونه‌ای دیگر رفتار داشتند؛ درحالی‌که وهب، زبانی و قلبی ولایت‌مدار نبود و بعد از ملاقات حضرت قلباً ولایت‌مدار شد.
منش جُون، غلام امام‌حسین (ع) با حضرت علی‌اکبر و همچنین منش حبیب‌بن مظاهر با وهب حسینی بود. شعار حسینی سر دادن خوب و ارزشمند است؛ اما این شعار به‌خاطر آن است که در قلب نفوذ کند؛ از این‌رو منش یک امر قلبی و درونی است و همه انسان‌ها می‌دانند که تا چه مقدار منش حسینی دارند.
کنش حسینی
مراد از کنش حسینی آن است که انسان هر کاری انجام می‌دهد، توحیدی باشد. امام‌حسین (ع) بعد از شهادت برادر در طول آن ۱۰ سال که معاویه زنده بود، هیچ قیامی نداشت و قعود داشت و این قعود توحیدی بود؛ اما امام‌حسن (ع) مدتی به قیام و برهه‌ای از زمان هم قعود داشتند. این قعود و قیام امام‌حسن و امام‌حسین (ع) هر دو توحیدی بود. امام‌حسین (ع) اگر به فکر دنیای خود بود هرگز کوفه نمی‌رفت.
لازم است، انسان این پنج رکن را با زندگی فردی و اجتماعی خود تطبیق دهد تا مشخص شود، افراد تا چه میزان حسینی هستند. حسینی بودن و حسینی ماندن این است که کل مکتب امام‌حسین (ع) را فرا بگیریم. اینکه بخشی از مکتب فرا گرفته شود و بخش دیگر در جان انسان تعبیه نشود، این حسینی بودن و حسینی ماندن نیست.
دانش حسینی
امام‌حسین (ع) علم به شهادت داشتند و می‌دانستند که شهید می‌شوند؛ اما به این مهم نیز علم داشت که نجات شریعت محمدی، جز با شهادت خویش محقق نمی‌شود؛ اما همین امام‌حسین (ع) و یارانش که می‌دانستند مسیر، مسیر شهادت است، آیا بدون تعقل و فکر گام در این مسیر برداشتند؟ خیر. حضرت دقیق‌ترین نکته‌های علمی، گفتمان‌سازی و نظامی را به کار بردند و برخلاف انتقادات و هشدارها، اهل‌بیت خود را با خویش همراه ساختند؛ حتی ایشان خانواده را از مسیرهای اصلی بردند تا با این اقدام فرهنگ‌سازی، گفتمان‌سازی و پیام‌رسانی داشته‌باشند. بعد از شهادت ایشان و یارانش همان منتقدان و هشداردهندگان فهمیدند که اگر امام‌حسین (ع) اهل‌بیت خویش را همراه خود نمی‌بردند، حادثه کربلا در کربلا دفن می‌شد. امام‌حسین (ع) با این اقدام دانش گفتمان‌سازی و نظامی را به نمایش گذاشتند.
همچنین در روز تاسوعای حسینی عمرسعد از ابن‌زیاد نامه دریافت می‌کند که در آن دستور داده شده بود، همان روز حمله آغاز شود. امام‌حسین (ع) نیز به‌وسیله حضرت عباس (ع) از دشمن یک شب مهلت خواست تا آن شب را خود و یارانش به عبادت بپردازند. همه می‌دانیم که حضرت آن شب به عبادت پرداختند و با اصحاب صحبت داشتند؛ اما یک کار نظامی دیگری نیز انجام دادند ابتدا دستور داد، خیمه‌ها را به‌هم نزدیک و به یکدیگر متصل کنند که اگر دشمنان یکی از خیمه‌ها را آتش زدند، اهل‌بیت بتوانند، از سوی دیگر فرار کنند. از طرف دیگر حضرت در پشت خیمه‌ها خندق حفر و درون آن را پر از هیزم کرد. برای همین وقتی شمر در روز عاشورا از پشت خیمه‌ها حمله کرد و با خندق پر از آتش مواجه شد، نتوانست پیش برود و بازگشت.
نبرد روز عاشورا چندین ساعت طول کشید؛ درحالی‌که تعداد اصحاب امام‌حسین (ع) به قدری کم بود که دشمنان می‌توانستند، جنگ و ماجرای کربلا را در یک ساعت به اتمام برسانند؛ اما امام‌حسین (ع) با دانش نظامی که داشتند، باعث شد که این مبارزه زمان‌بر باشد و سخنانی را نیز ایراد فرمودند. بنابراین همه مسائل نظامی، اجتماعی، امنیتی و… نیازمند دانش است.
امام‌حسین (ع) می‌فرمایند: علم سرالله نزد ما اهل‌بیت است. ما محرم سر الهی هستیم. مهم‌ترین رکن اهل‌بیت (ع)، دانش و علم آنان است؛ از این‌رو حضرت می‌فرمایند: قبل از اینکه حضرت آدم خلق شود، نور ما اهل‌بیت در عرش الهی وجود داشت و به ملائکه تسبیح می‌آموختیم.
جایگاه دانش و دانش‌ورزی در مکتب حسینی
دانش و دانش‌ورزی در مکتب حسینی، جایگاه ویژه‌ای دارد. ما نمی‌توانیم بگوییم پیرو مکتب امام‌حسین (ع) هستیم؛ اما دانش نظامی، حکمرانی، امنیتی، بهداشتی و… را نمی‌دانیم. داشتن دانش به‌تنهایی کافی نیست؛ بلکه در کنار دانش باید بینش و باور حسینی نیز باشد. دانش پیوند ذهنی و معرفتی بوده و بینش یک پیوند قلبی است که نشان از باور انسان دارد.
علم مهم است. در یک روایتی امام‌حسین (ع) می‌فرماید: عقل خود را با تبعیت از حق کامل کنید؛ عقل و علم مهم است؛ اما باید این علم با باور و یقین تقویت شود. مکتب حسینی نیازمند دانش، نگرش و بینش است. نگرش همان نیت است. برخی افراد باور و دانش خوبی دارند؛ اما نمی‌توانند لحظه به لحظه نیت خود را توحیدی کنند. همه کارهای انسان باید برای خدا باشد. این نگرش توحیدی است. انسانی که در همه عرصه‌ها نگرش توحیدی ندارد، ایمانش کامل نیست. اینکه امام می‌فرماید: خدا خرمشهر را آزاد کرد، می‌داند که همه امور در دست خداست. اگر نگاه توحیدی باشد، جامعه می‌داند که امور دست خداست و در اوج تحریم می‌تواند، مقتدرانه عمل کند.
مراد از منش حسینی دوری از رذائل و کسب فضایل اخلاقی است. گفته‌می‌شود، منش یک امر درونی بوده و شاکله انسان را تشکیل می‌دهد؛ از این رو رذائل و فضائل امری درونی است؛ برای مثال ابلیس تکبر ورزید و برای همین از محضر خداوند رانده شد؛ اما این تکبر یک‌شبه ظهور نکرد؛ بلکه در درون او یک حسادت و تکبری وجود داشت که هنگام خلق انسان، آن تکبر ظاهر شد. در دنیای امروز شاهد جنگ اخلاق و بی‌اخلاقی هستیم. امروز در فضای مجازی فیلم‌هایی ساخته و منتشر می‌شود که بیشتر مروج بدزبانی، بدخلقی، بی‌وجدانی، بی‌حرمتی به والدین و… است. حسن خلق حقیقت دین است و انسان باید به کسب فضایل اخلاقی همت داشته‌باشد. امام‌حسین (ع) خوش‌خلق، مهربان، متواضع، شجاع بخشنده و… بود؛ صفاتی که دوست و دشمن آن را نقل می‌کردند.
تاریخ انتشار: 1403/04/27
- برچسب ها:
- خسروپناه
- امام حسین علیه السلام
- فکرت