به گزارش فکرت، دکتر مریم غازی اصفهانی؛ مدرس دانشگاه و دکتری فرهنگ و ارتباطات از دانشگاه باقرالعلوم(ع) در جلسه‌ای که به همت دفتر هم‌اندیشی استادان دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد گفت:

امروزه برای رسانه دو تعریف بیان‌شده؛ در تعریف لغتی رسانه وسیله‌ای برای رساندن است و در اصطلاح وسیله‌ای است برای نقل و انتقال ایده‌ها، افکار است و رسانه واسطه عینی و عملی در فرایند برقراری ارتباط است. هدف از رسانه برقراری ارتباط است ارتباط یعنی انتقال پیام از یک فرد به فرد دیگر یا به اجتماع با صحبت، حرکات بدن و... با هدف تأثیرگذاری بر افکار دیگران است. با توجه به تعریف رسانه، حجاب یک رسانه است؛ چون حجاب واسطه انتقال یک پیام است و پیام‌هایی برای مخاطبان خود مخابره می‌کند. حجاب پیام ارزش، حفظ کرامت و احترام برای کسی که حجاب دارد.

جوهره اصلی حجاب، نماد بودنش است، و چادر حد اعلای آن نماد است. حجاب نماد یک زن مسلمان ایرانی است. اندیشمندان معتقدند نمادین بودن پوشش به اندازه‌ای مهم است که اگر افراد با دیگران ارتباط مؤثر داشته‌باشند آن را انتقال می‌دهند چون مخاطبان بر اساس رفتار و ظاهر قضاوت می‌کنند. نکته مهم که باید به آن دقت کرد پوشش و حجاب که به‌عنوان نماد دینداری برای زن مسلمان هستند باید در کنار آن مولفه‌های دیگر مثل رفتار با نامحرم، شیوه ناصحیح در جامعه و... ناقض فلسفه حجاب است و نماد بودن حجاب را از دست می‌دهد.

تعریف دوم از رسانه به رسانه‌های جمعی اطلاق می‌شود و منظور از این رسانه‌ها ابزارهایی هست که مردم جامعه برای انتقال پیام و مفاهیم به همدیگر استفاده می‌کنند. وسایلی مثل رادیو، تلویزیون، روزنامه و فضای مجازی هست. این رسانه‌ها در یک زمان مشخص یک پیام مشخص برای تعداد زیادی مخاطب ارسال می‌کند.

رسانه‌های جمعی بر جامعه پذیری و دگرگونی در نگرش‌ها و هنجارهای افراد تأثیر گذار هستند و در نظام اتقادی افراد تأثیر زیادی دارند. این رسانه‌ها می‌توانند بر ارزش‌های ما تأثیر بگذارد و باعث ایجاد به وجود آمدن تغییرات جدیدی در ما می‌شود و نظام اعتقادی جدیدی را به وجود می‌آورد. در نتیجه این رسانه‌ها می‌توانند تأثیر زیادی بر پوشش و حجاب بگذارند.

به‌صورت کلی دو رویکرد کلی در مورد رسانه‌ها وجود دارد: یک نظریه بازنمایی هست و دوم نظریه شکل دهی می‌باشد. بر اساس نظریه بازنمایی، رسانه‌ها واقعیت‌های جامعه را بازنمایی می‌کنند که مثلاً ارزش‌های جامعه را نشان می‌دهند. این بازنمایی باعث می‌شود که ارزش‌های جامعه از یک نسلی به نسل دیگر منتقل شود و بر این اساس رسانه‌ها از جامعه تأثیر می‌پذیرند. تجلی بازنمایی‌ها بر اساس تصویر و کلامی است. بازنمایی رسانه متشکل از تصاویر و فیلم است ولی باید این را نیز بیان کرد که بازنمایی واقعیت‌های جهان را به‌صورت کامل نشان نمی‌دهد.

 در مورد بازنمایی نیز دو نظریه داریم که عبارتند از نظریه انعکاسی و ارادی. بر اساس نظریه انعکاسی، رسانه در حال نشان دادن واقعیت است، یعنی رسانه در حال نشان دادن واقعیت است. ولی نظریه ارادی معتقد است هیچ نظریه انعکاسی از جهان بیرون وجود ندارد و چیزی که دوربین و رسانه به ما نشان‌می‌دهد اراده و نیتی است که پشت تصاویر است. واقعیتی که فرد پشت دوربین می‌خواهد به ما نشان دهد. پس بازنمایی انعکاس حقیقت نیست بلکه انعکاس هدفی است که تولید کننده رسانه داشته است. مثلاً پوشش زن در رسانه‌ملی؛ حجاب در این رسانه ارزش است و بی حجابی ضد ارزش است.

رسانه‌ها کارکردهای مثبت و منفی در حوزه حجاب دارد و کارکردهای مثبت آن بیشتر می‌باشد که عبارتند از: ارائه و ترویج الگوهای مناسب پوشش است، رسانه‌ها برای جامعه پذیری دو نوع الگو را مشخص می‌کنند یا الگوهای رفتاری فردی را مشخص می‌کنند و دومین نیز الگوهای رفتاری اجتماعی است.

رسانه‌ها کارکردهای منفی هم در زمینه حجاب داشتنند که عبارتند از عرفی ساز و تساهل در مسئله حجاب است. مثل کار رسانه‌های معاند که می‌گویند حجاب امر شرعی نیست و سلیقه‌ایی است، مورد بعدی قبح شکنی است. مورد بعدی الگوسازی منفی است این رسانه‌ها با تأثیری که داشتن سلبریتی‌ها را به‌عنوان الگو معرفی کردند، این افراد نیز اعتقاد زیادی به حجاب ندارند.

تاریخ انتشار: 1402/09/02