استقلال حوزه و پاسخ‌های تکراری به یک شبهه تکراری

به گزارش فکرت، «محمد سروش محلاتی» در یادداشتی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر و بازنشر شده، با اشاره به اقامت خود در نخستین دهه از ماه مبارک رمضان در نجف اشرف به موضوعی می‌پردازد که البته نه دیروز و امروز بلکه حدود سه چهار دهه است با شدت و ضعف، نقل محافل است و مخالفان و موافقان نیز دارد؛ بحث «استقلال حوزه و عدم وابستگی به دولت‌ها و حاکمیت‌ها».

وی در این مطلب بیان می‌دارد: حوزه نجف، حوزه‌ای کاملاً مستقل و فقط زیر نظر مرجعیت است، نهادهای حکومتی هیچ‌گونه دخالتی در آن نداشته و نمی‌توانند داشته‌باشند. نه فقط وزارت علوم و یا اداره اطلاعات و امنیت مداخله ندارد، بلکه وزارت کشور هم برای طلابی که از کشورهای دیگر وارد می‌شوند و قصد اقامه دارند تابع حوزه است و بالاتر آنکه مرجعیت نه‌تنها اجازه نداده که دولت کمک مالی به حوزه داشته‌باشد، بلکه جلوی پرداخت از اداره اوقاف به طلاب را هم گرفته است. 

سروش محلاتی همچنین در بخش دیگری از این مطلب می‌آورد: «در حوزه نجف غالباً طلاب در مضیقه‌اند و به‌خصوص از جهت مسکن وضع بحرانی است ولی سیاست مرجعیت، سیاست حفظ کیان حوزه به قیمت تحمل سختی هاست تا جایی که اگر طلبه‌ای در یکی از مؤسسات تحقیقاتی مانند عتبه حسینیه ولو به‌صورت پاره وقت مشغول به کار شود، آیت الله سیستانی شهریه او را قطع می‌کند! زعمای نجف در حالی بر این سیاست پافشاری می‌کنند و ناراحتی طلاب را متحمل می‌شوند که کاملاً از وضع حوزه‌های علمیه در ایران و پیامدهای دخالت و نفوذ در حوزه آگاهی دارند و همان تجربه بر هوشیاری و بصیرتشان افزوده‌است.»

وی البته در اینجا به بهانه تجلیل از استقلال حوزه نجف به هر قیمتی، طعنه و کنایه‌ای به حوزه‌های علمیه ایران می‌زند و نقطه عطف ماجرا اینجاست که مدعی می‌شود تجربه ایران که به زعم او تلخ و اشتباه بوده، باعث هوشیاری و بصیرت مضاعف متولیان حوزه نجف و دیگر حوزه‌های عراق در این زمینه شده‌است.

در رابطه با طرح این قبیل شبهات البته تکراری باید به چند نکته توجه داشت که در مقام پاسخ باز هم تکراری اما لازم به نظر می‌رسند؛

1-استقلال حوزه‌های علمیه شیعی از جمله مفاخر مکتب و مذهب ماست که این مهم همواره مورد تأکید بزرگان از جمله حضرت امام (ره)، مراجع تقلید گذشته و در قید حیات و نیز مقام معظم رهبری قرار گرفته است.

2-اینکه حوزه به‌لحاظ سازمانی، نهادی از نهادهای حکومت باشد، هیچ گاه مورد تأیید امامین انقلاب نبوده بلکه اتفاقاً همواره بر استقلال نهاد حوزه تأکید داشته‌اند. البته این سخن در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی بدین معنا نیست که حوزه در اهداف با حکومت همسو و همفکر نباشد، چه آنکه به تعبیر رهبر معظم انقلاب، حوزه مادر نظام و انقلاب است و طبعاً هیچ مادری نمی‌تواند نسبت به نیازهای فرزند خود بی تفاوت باشد.

در اینجا باید تأکید کرد که حفظ استقلال حوزه بدین معناست که ضمن دفاع از مشروعیت و مقبولیت جمهوری اسلامی، در مقابل کاستی‌ها و ضعف‌ها از خود واکنش نشان داده و به‌نقد و مطالبه گری دلسوزانه و صحیح بپردازد.

3- مساله استقلال مالی حوزه نیز یک بحث بسیار مهم است، اینکه معیشت حوزویان نباید وابسته به حکومت باشد، سخن بسیار درستی است که تاکنون نیز انصافاً همین استقلال حفظ شده‌است، با این حال باید توجه داشت که رابطه‌ی هم‌سویی یا پشتیبانی هیچ منعی ندارد، بلکه حتی استفاده از امکاناتی که نظام در اختیار دارد، به شرطی که این استفاده منتهی به وابستگی مالی نشود، بدون اشکال است، ضمن آنکه به هر حال دولت در نظام اسلامی باید بخشی از بودجه‌ی خود را در کارهای فرهنگی مصرف کند و چه چیزی بهتر و مهمتر از ترویج دین و تبلیغ آموزه‌های اسلامی که متولی آن حوزه‌های علمیه و روحانیت است.

حمایت‌ها در این زمینه باید با در نظر گرفتن کرامت و قداست حوزه و از سویی حفظ استقلال آن انجام شود که در این صورت خللی نیز در راستای انجام وظایف حوزه متناسب با شئون خود پدید نمی‌آید.

تاریخ انتشار: ١٤٠٣/٠١/٠٦