رسانه فکرت / سید یاسر ضیایی، عضو هیأت دانشگاه قم

انقلاب اسلامی ایران به‌معنای تحقق حق تعیین سرنوشت برای یک ملت است که با رأی حداکثری آن مردم (98.2 درصد) محقق گردید. این مقدار از مشارکت در نظام‌های سیاسی جهان بی‌بدیل است که مورد اشاره و تأکید ماده‌ی یک مشترک میثاق حقوق بشر مدنی و سیاسی و میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.

مردم ایران در سال 1357 از سلطه بیگانه رها شدند و مشارکت مستقیم خود را در تعیین نظام سیاسی محقق کردند؛ بنابراین شکل‌گیری حکومت جمهوری اسلامی ایران بر مبنای بنیادی‌ترین حق بشری تلقی می‌شود.

با شروع انقلاب و تحمیلِ جنگ تجاوزکارانه از سوی عراق که بدون‌تردید یک تجاوز نظامی از سوی کشوری به کشور دیگر تلقی می‌شود؛ ایران از حق بنیادین دفاع مشروع استفاده‌کرد و در طول هشت سال دفاع مقدس، جمهوری اسلامی ایران در موضع دفاع مشروع و در برخی مقاطع نیز در موقعیت تعقیب مشروع برای از بین بردن هسته‌ی متجاوز در عراق قرار داشت. لذا هیچ‌گاه کارنامه‌ی خود را آلوده به صفتِ متجاوز نکرد. (در 200 سال اخیر هیچ‌گاه ایران در قامت متجاوز به کشور دیگری ظاهر نشده است).

جمهوری اسلامی ایران از ابتدا دفاع خود را از مبارزان آزادی‌بخش، اعلام و اعمال کرده است، یعنی در سیاست اعلامی و اعمالیِ خود، این موضوع وجود داشته است. این اقدام هم در دفاع از مردم فلسطین و هم در دفاع از مردم سیاه‌پوست آفریقای جنوبی در زمان حکومت نژادپرست‌ها (آدام اسمیت) مشهود است که تاکنون نیز این دفاع از مردم در فلسطین، در مقابل دولت اشغال‌گر ادامه داشته که این اشغال‌گری به تأیید رأی دیوان بین‌المللی دادگستری در قضیه دیوار حائل نیز رسیده است، بنابراین ایران در موقعیتی موافق با حقوق بین‌الملل در دفاع از نهضت‌های آزادی بخش و مردمی که در برابر اشغال‌گر یا حکومت نژادپرست مقاومت می‌کند، قرار دارد.

جمهوری اسلامی ایران در طول حیات چهل ساله خود در مبارزه با تروریسمِ بین‌المللی نقش مهمی را ایفا کرده است، از ابتدا با تروریسمِ گروهک مجاهدین خلق که با استقرارش در خارج از کشور، خود را در زمره‌ی تروریسم بین‌المللی تعریف کرد و بعد از آن مبارزه با گروهک‌های تروریستی در کردستانِ عراق و هم‌چنین مبارزه با جریان تکفیری در منطقه شامات (عراق و سوریه) نیز نشان دهنده‌ی توجه جمهوری اسلامی ایران به وظیفه خود در مبارزه با تروریسم بین‌المللی است که موضوعِ تعهدات بین‌المللی جهان‌شمول در حقوق بین‌الملل می‌باشد.

در کارنامه جمهوری اسلامی ایران، مشارکت در همکاری‌های بین‌المللی و ترتیبات منطقه‌ای نیز هست؛ از جمله‌ی آن ایجادِ سازمانِ کشورهای صادرکننده گاز یا معروف به اُپک گازی که نشان دهنده‌ی فعالیت ابتکاری ایران در یک اقدام مؤثر در منطقه است که این سازمان به ابتکار رهبر جمهوری اسلامی ایران، فعالیت خود را آغاز کرد و نیز ایران مبتکر قطعنامه‌هایی در مجامع بین‌المللی بوده است که از جمله‌ی آن «طرح جهانِ بدون خشونت و افراط‌گرایی» در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و نیز ترتیبات منطقه‌ای مانند «موافقت نامه‌های پولی دوجانبه» که ایران به‌طور جدی مبتکر و مدافع آن بوده است.

نقش ایران در حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات بین‌المللی که بعد از انقلاب این اتفاق در چند مورد به‌صورت برجسته رخ داد، از جمله‌ی آن ایجاد دیوانِ داوریِ ایران و آمریکا که به‌دنبال بیانه‌ی الجزایر شکل گرفت و نیز ساز و کار حل و فصل اختلاف هسته‌ای کشورهای خارجی با ایران در چارچوب برنامه‌ی جامع اقدام مشترک یا برجام که این دو مورد هم جزء کارنامه‌ی ایران در زمینه‌ی حقوق بین‌الملل است.

نقش ایران در تقویت حق توسعه خصوصاً در جنبه انسانی که در زمره‌ی 10 کشور برتر دنیا قرار دارد؛ از جمله در حوزه آموزش و سلامت و امید به زندگی از جهت درصد پیشرفت نسبت به قبل از انقلاب، یعنی در حوزه آموزشِ مردان و زنان و در حوزه بهداشت و هم در حوزه امید به زندگی شاهد پیشرفتِ بسیار قابل توجهی است و در زمره‌ی کشورهای برتر جهان تلقی می‌شود.

نقش جمهوری اسلامی ایران در حمایت از حقوق پناهندگان نیز قابل بیان است، جمهوری اسلامی که خود متأثر از خساراتِ ناشی از جنگ تحمیلی و مشکلاتِ بعد از انقلاب بود، میزبانی جمعیت کثیری از برادران افغانستانی را در کشور بر عهده می‌گیرد و تلاش می‌کند در کنار مشکلات داخلی، این مسئولیت اجتماعی خود را نیز ایفا نماید.

نقش جمهوری اسلامی ایران در تقویت روابط تجاری و اقتصادی بین‌المللی که از ظرفیت‌های حقوق بین‌الملل استفاده می‌کند. از جمله بیش از هفتاد معاهده‌ی سرمایه‌گذاری خارجی که بخش زیادی از آن‌ها بعد از انقلاب اسلامی ایران منعقد شده‌است.

این موارد بخشی از دستاوردهای حقوق بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران بعد از انقلاب تلقی می‌شود که برخلافِ تبلیغاتِ رسانه‌ای دشمن در ایران‌هراسی و تروریسم‌نمایی جمهوری اسلامی ایران وجود داشته است و اتفاقاً کسانی که در موضع اتهام هستند؛ کسانی‌اند که در موارد ذکر شده، کارنامه‌ی موفقی ندارند و در حال حاضر در جایگاه مدعی و با استفاده از ابراز رسانه قامت راست کرده‌اند.

به‌عنوان مثال در بحث حق تعیین سرنوشت برخلاف آن‌چیزی که در ایران اتفاق افتاد، قانون اساسی آمریکا از 250 سال گذشته که توسط 13 نفر تدوین شد؛ هیچ‌گاه به رأی و تصویب مردم آمریکا گذاشته نشده است.

در موضوع دفاع مشروع که عرض شد؛ آمریکا و کشورهای متحد او در حمایت از کشور متجاوز عراق بودند و در کسوتِ معاونین متجاوز ظاهر شدند؛ اما در موضوع دفاع از مبارزان آزادی‌بخش که عرض شد، کشور آمریکا و متحدانش در حمایت از رژیم اشغال‌گر ظاهر شدند.

در مورد مبارزه با تروریسم، کشور آمریکا و متحدانش در ترور دانشمندان هسته‌ای ایران و سردار بزرگ اسلام شهید سلیمانی ظاهر شدند. علی‌رغم مشارکت ایران در سازمان‌های بین‌المللی، آمریکا کشوری است که از برخی از مهم‌ترینِ سازمان‌های بین‌المللی از جمله «میثاقِ حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، دیوان بین‌المللی کیفری، کنوانسیون بین‌المللی حقوق دریاها و نیز موافقت‌نامه‌ی محیط زیست پاریس» دوری جسته‌است.
در موضوع حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات که اتفاقاً با آمریکا منعقد شده بود، در هر دو مورد طرف متخلف و ناقض تعهد آمریکا بود. یعنی هم در بیانیه‌ی الجزایر و هم در برجام، این آمریکا بود که از هر دو این معاهدات خارج شد؛ البته در بیانه‌ی الجزایر به تعهد خود عمل نکرد (تعهد به عدم مداخله در اُمور داخلی ایران و تعهد به بازگرداندن اموال ایران) و در برجام از این معاهده خارج شد.

در مسأله حق توسعه، آمریکا کشوری است که بیشترین فشارها را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در حق توسعه در کشورها با تحریم‌های خود اعمال می‌کند. یعنی درباره ایران با اشد تحریم‌های خویش تلاش کرد تا نارضایتی عمومی مردم را به‌جهت ضعف‌های توسعه‌ای در حوزه سلامت، بهداشت و اقتصاد ایجاد نماید.

جمهوری اسلامی ایران هم در رعایتِ عمده قواعدِ بین‌المللی موفقیت‌های زیادی داشته و هم در نقض قواعد بین‌المللی از سوی کشورهای قدرتمند، بیشترین مظلومیت را داشته است.

لازم است این واقعیت را تبیین کنیم که بعد از انقلاب اسلامی، حقوق مردم ایران توسط کشورهای غربی و در رأس آن آمریکا نقض شده، از این‌رو خسارات فراوان اقتصادی و غیراقتصادی را متحمل شده و در خاطره و ذاکره تاریخ حقوق بین‌الملل مضبوط است تا زمانی‌که ساز و کار مناسبی برای احقاق حقوق این مردم فراهم شود؛ امید است با تحولات تدریجی یا ناگهانی و با ظهور حضرت حجت (عج) زمینه‌ی محاکمه‌ی بین‌المللی و عادلانه‌ی کشورهای غربی در ظلمِ به ملت ایران فراهم شود.

تاریخ انتشار: 1401/11/01