رسانه فکرت / سید محمد مهدی شرف‌الدین

در وادی اندیشه، روزی حضور فلاسفه به‌عنوان سردمداران علم خطرناک تلقی می‌شد و روز دیگر عُرفا متهم به سوءاستفاده از کشفیات خود می‌شدند؛ اما امروز به جرئت باید جامعه‌شناسان را افرادی دانست که در لبه دانش حرکت کرده و گاهی با داعیه دلسوزی، خانمان‌سوز می‌شوند.

اخیراً یکی از این افراد در یادداشتی سعی کرده تا اعتراضات اخیر در کشور را با جریان فاطمیه و شهادت صدیقه کبری (س) مقایسه کند؛ اقدامی که با اعتراض و نقد بسیاری از اهالی اندیشه همراه شد.

حق آن است که آن جامعه‌شناس جوان به‌درستی متوجه شباهت‌های این دو جریان شده، هرچند زبانش از بیان تمام این شباهت‌ها قاصر است؛ از این رو ما در اینجا به برخی دیگر از این شباهت‌ها اشاره می‌کنیم:

1.عامل هر دو اتفاق، نفاق عده‌ای از مردم جاه‌طلب و تحریف دین است. در سال دهم هجری، عده‌ای که علیرغم گذشت چندین سال از اسلام‌آوردنشان، هنوز هم در خفا به لات و عزی سجده می‌کردند، لباس علمای دین به تن کرده و در مورد ارث‌بردن فرزندان انبیاء از پدرانشان، اجتهاد کردند. امروز هم عده‌ای که مهم‌ترین هدف قیام خود را حذف دین از صحنه اجتماع معرفی می‌کنند، در مورد حدود و صغور حجاب شرعی و یا حتی مصادیق اطلاق مقوله محاربه، فتوا می‌دهند.

2.مهم‌ترین علت وقوع هر دو رویداد، جهل مردم جامعه است. در جریان فاطمیه، اهل سقیفه با سوارشدن بر جهالت قبیله و قومیت‌پرستی مردم مدینه، توانستند مقاصد خود را پیش ببرند و در حال حاضر، عده‌ای با سوارشدن بر عدم سوادرسانه‌ای مردم، خائن را جای خادم به آنها قالب کردند.

3.در هر دو اتفاق خشونت و سَبُعیّت بی‌قید و شرط به اوج خود رسیده است. در ماجرای مدینه، مسلمانان که مأمور به پیروی از آیه «أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ» شده‌بودند، با قساوت تمام، بانویی باردار را مورد ضرب و شتم قرار داده و جانش را ستاندند؛ امروز نیز نه مسلمانان و نه شیعیان، بلکه هر انسانی از تماشای خشونت بی‌قید و شرط عده‌ای اراذل علیه زنان و کودکان و جوانان این مرز و بوم، قلبش به درد خواهد آمد.

4.منشأ هر دو اتفاق فراموشی و پشت‌کردن به تاریخ است. جریان سقیفه در واقع مظهر فراموشی جریان غدیر و بیعت مردم با خلیفه برحق پیامبر است که آسیب‌های زیادی را در جامعه به وجود آورد. اعتراضات اخیر نیز حاصل فراموشی تاریخی عده‌ای است که نجات ایران و اسلام توسط انقلاب را نادیده گرفته و در سدد بازگشت به گذشته هستند.

5. در هر دو اتفاق، نخبگان جامعه سکوت کرده و مشت اراذل و اوباش میدان‌دار شده‌اند. صحابه امین رسول خدا (ص) در خانه‌هایشان نشسته و میدان را برای جولان گرگانی خالی کردند که نه بویی از انسانیت برده و نه عقلانیتی در رفتارشان دیده‌می‌شود. در وقایع اخیر نیز همگان شاهد آن بودند که جوانان مست دست به اقداماتی می‌زدند که حتی خودشان بعد از دستگیری نسبت به آن اقدامات اظهار پشیمانی می‌کردند.

6. هدف عاملین در هر دو جریان، ایجاد تفرقه و تجزیه بوده است. جریان سقیفه مهم‌ترین عامل پی‌ریزی هفتاد و سه فرقه‌شدن امت اسلامی است؛ امیرالمومنین علی (ع) نیز به همین دلیل از سوی پیامبر مأمور به صبر شد تا این تفرقه بیشتر از این نشده و اصل دین از بین نرود. در جریان اغتشاشات اخیر نیز مهم‌ترین راهبرد دشمنان، تجزیه ایران و سوارشدن بر مؤلفه‌های قومیتی و نژادی بود که با هوشمندی مردم به سرانجام نرسید.

بعد از بیان این وجوه تشابه باید گفت که اگرچه که مقایسه قیام حضرت زهرا سلام‌الله علی‌ها که دلسوز مردم بود و دعا برای همسایه را مقدم بر دعا برای خود می‌کرد با حرکتی سیاسی که نتیجه‌ای جز خانمان‌سوزی برای مردم مسلمان به‌همراه نداشت، مع‌الفارق است؛ اما می‌تواند تنبه‌ی باشد برای اینکه بدانیم تاریخ همواره در حال تکرار است و این بصیرت یا بی‌بصیرتی مردم است که می‌تواند جامعه اسلامی را از بزنگاه‌های مهم عبور دهد.

تاریخ انتشار: 1401/10/09