رسانه فکرت / علیرضا محمدلو، دانشجوی دکتری فلسفه علوم اجتماعی

رسانه را به چند دلیل می توان ابزاری استراتژیک دانست. به تعبیر متأله و حکیمی، اگر پیامبری برای امروز نازل می‌شد، بلاشک ابزار و معجزه‌اش برای اقناع و هدایت بشر، از جنس رسانه و تصویر بود. زبان مشترک جهان امروز و فردا، از رسانه و در رسانه است و این مسأله بدیهی است و جای ابهام و شک و شبهه ای هم وجود ندارد.

در واقع آنچه که «الوین تافلر» در کتاب موج سوم از کلبه دیجیتال نام می‌برد، الان محقق شده است و رسانه همچون تارهای عنکبوتی است که تمام ساحات اجتماعی، تجاری و سیاسی و امنیتی جهان و بشر امروز را در نوردیده و به عنوان بازیگر شماره یک، ایفای نقش می‌کند و ما به عنوان یک کاربر و در یک اتاق و مانیتور شخصی می توانیم تمام مایحتاج آموزشی، اقتصادی و سرگرمی خود را تأمین کنیم.

اما یکی از صحنه‌های جذاب و پرتماشاگری که رسانه را دیدنی‌تر و مرکز توجه قرار داده، موضوع آخرالزمان است. اینکه پیش روی ما و تاریخ قرار است که چه اتفاقی رقم بخورد و آینده چگونه خواهد بود؟ مسأله‌ای است که این ابزار مدرن و عینک عصرجدید، نسبت به آن اتخاذ موضع کرده است.

تعبیر درستی از یک اندیشمند غربی است که رسانه را انجیل مردم امروز آمریکا و اروپا معرفی می کند. چرا که رسانه امروز با پهنای باند خبری و بصری و شنیداری‌اش، منبع شماره یک جغرافیای مغرب زمین برای کسب معرفت و اطلاعات از حال، آینده و حتی گذشته، شده است.

البته کمپانی‌های شرقی نیز از قافله عقب نمانده‌اند و اهمیت سریال های آخرالزمانی و ماجراجویی های استراتژیک، آنها را به ساخت آثار جدی و پربیننده وادار کرده است. حال این انجیل عصرجدید، یک کارویژه جدی را برای خود تعریف کرده که تصویرسازی از آینده انسان و جهان را شامل می‌شود.

مردگان متحرک (The Walking Dead)، بازماندگان(The Leftovers)، مسافران(Manifest)، آخرین کشتی(The Last Ship) و سوپرنچرال(Supernatural)، زیر گنبد(Under The Dome)، لاست(Lost) که زندگی و اتفاقات آخرالزمانی را در ژانرهای علمی_تخیلی و امنیتی به تصویر کشیده و قصه‌های دراماتیکی را رقم زده‌اند.

 یا از سمت شرقی ماجرا به عنوان مثال، سریال Happiness یا شادی، یک تریلر آخرالزمانی کره ای است، با داستانی در مورد ساکنان یک آسمانخراش که توسط دولت و به دلیل شیوع یک ویروس مرگبار، قرنطینه شده است.

این سریال که تابستان سال گذشته منتشر شد، طبق برخی آمارها تا به امروز به عنوان دومین سریال پربیننده در میان سریال های تلویزیونی ساخت کره جنوبی مطرح بوده است. این حجم بالای ساخت سریال ها و فیلم‌های آخرالزمانی مبتنی بر «اقتصاد توجه» عمل می‌کند و به مصرف حداکثری هم می‌انجامد.

در واقع آنچه که این مسیر رسانه‌ای را مهندسی می‌کند، صنعت فرهنگ با تکیه بر نگاه‌آخرالزمانی و مبتنی بر «اقتصاد توجه» است که هم ایدئولوژی می‌آفریند و هم چرخ اقتصاد را سرعت می‌بخشد و هم سیاست را در سطح بین‌المللی، راهبری و دیکته می‌کند.

جالب اینجاست که مأموریت انگاره‌سازی، با چاشنی آخرالزمانی و در پارادایم لیبرالیستی صورت‌بندی می‌شود. بدین معنا که طوفان، سونامی، ویروس، زامبی و آنتاگونیست(ضدقهرمان) و سایر پاندمی‌ها، عموما با مبدأ و منشأ شرقی و دینی و جهان سومی به تعبیر غربی‌ها رخ می‌دهد و منجی و پروتاگونیست(قهرمان) ماجرا، یک انسان و کاراکتر غربی و آنگلوساکسون، تعریف می‌شود.

در واقع وقتی فرانسیس فوکویاما، «پایان تاریخ» می‌نویسد یا ماکس وبر از «قفس آهنین» سخن می‌راند، کارگردانانی در شرق و غرب عالم، با زبان رسانه و تصویر، در ساحت افکارعمومی، درونی‌سازی می‌کنند.

علاوه بر اینکه رسانه، امتداد افکار فلسفی را به دوش می‌کشد، پادوی سیاست و اندیشه‌های سیاسی نیز تلقی می‌شود. با این تحلیل که به تعبیر فوکو، آنچه قدرت ایجاب می‌کند را از دل گفتمان رسانه ها دریافت و برداشت می‌کنیم.

این مسأله، ترجمه و عبارت دیگری است از این جمله مشهور که «رسانه تعیین می کند که به چیزی فکر بکنیم و حتی چگونه فکر بکنیم». با این اوصاف می توان ادعا کرد که انسان در عصری که به آخرالزمان مشهور شده، مبتلا به هک شدگی است. ویروسی که مغز انسان را هک کرده و تصویرهای ذهنی‌اش را از تاریخ و جامعه و آینده مهندسی می‌کند.

انسانی که تحت سلطه نظام سرگرم‌آموزی(edutainment) غربی، اراده اش سلب می‌شود ‌و با دستور روز کمپانی های خبری و سینمایی، کنشگری می‌کند. به تعبیر «گرامشی»، هژمونی غالب می‌شود و «سرکوبگری رضایتنمدانه» نهادینه می‌گردد.

به گونه‌ای که پای سریال‎های آخرالزمانی در شبکه خانگی مثل The Last of Us (آخرین بازمانده از ما)، تخمه می‌شکند و انگاره‌های ذهنی و سائق‌های روانشناختی‌اش را به نفع نظام امپریالیسم آمریکایی خط و جهت می‌دهد.

خلاصه اینکه رسانه‌های جریان اصلی در آخرالزمان، مأموریت دارند که انسانی کوتوله و منظم در فرمت و تراز نظام لیبرالیسم و برای منافع امپریالیسم را شکل و سامان ببخشند و هرگونه یاغی‌گری و حرکت برخلاف جریان غرب در این ریل‌گذاری و مهندسی، محکوم است و با برچسب آنرمال بودن و تروریسم و جا مانده از توسعه، جریمه و تحریم می‌شود.

تاریخ انتشار: 1401/12/06