ویژههای فکرت
مجموعه فکرت درصدد است، مسائل روزِ حوزه اندیشه را با نگاهی جدید و در قالبهای متنوع رسانه‌ای به تصویر بکشد.
به گزارش فکرت در آستانه برگزاری اولین گردهمایی بزرگ اتحادیه دانشگاه‌های فعال در علوم اجتماعیِ اسلامی در تاریخ دهم دی ماه سال جاری، پیش‌نشست این گردهمایی با حضور تنی چند از اساتید شاخص علوم‌اجتماعی و به همت مؤسسه رسانه‌ای فکرت برگزار شد. آنچه در ادامه می‌آید تلخیصی از سخنان مطرح‌شده در این نشست است.
هدف از شکل گیری اتحادیه دانشگاه‌های فعال در علوم اجتماعیِ اسلامی
دکتر سیدهادی ساجدی، دبیر انجمن بین‌المللی دانش اجتماعی مسلمین در این نشست بیان داشت: این انجمن به‌عنوان یک نهاد فرادانشگاهی با اخذ مجوز رسمی از سوی وزارت علوم و با همکاری مؤسسه رسانه‌ای فکرت در راستای هم افزایی و همگرایی بیشتر نهادهای فعال در حوزه‌ی علوم اجتماعیِ اسلامی، اقدام به راه‌اندازی اتحادیه دانشگاه‌های فعال در علوم‌اجتماعی اسلامی کرده است.
وی افزود: دغدغه علوم‌اجتماعی و علوم انسانی با رویکرد اسلامی طی سال‌های اخیر به جریانی ثابت و قابل توجه در دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزشی متعدد در ایران تبدیل شده و این نهادها و مراکز در همین راستا اقدام به حضور و فعالیت جدی در این عرصه نموده‌اند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران همچنین با اشاره به فعالیت 16 دانشگاه مهم کشور در این اتحادیه بیان داشت: از جمله اقدامات صورت‌گرفته این دانشگاه‌ها می‌توان به مواردی چون ایجاد رشته‌ها و جذب دانشجو در مقاطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی‌ارشد، دکتری و پسادکتری، راه اندازی مجلات پژوهشی و ترویجی، برگزاری دوره‌های کوتاه مدت و بلندمدت آموزشی و تربیت استاد، همچنین برگزاری برنامه‌های ترویجی و همایش‌ها و نشست‌های مختلف اشاره کرد.
وی با بیان اینکه اولین گردهمایی دوشنبه دهم دی ماه با حضور اساتید شاخص علوم‌اجتماعی کشور در دانشکده علوم‌اجتماعی دانشگاه تهران برگزار می‌شود، افزود: هدف از برگزاری این گردهمایی، تلاش در جهت شناسایی و تبیین چالش‌های موجود در مسیر تحقق و کاربردی‌سازی علوم اجتماعیِ اسلامی و نیز بررسی یا ارائه افق‌ها و مسیرهای پیش‌رو است. در این نشست اساتیدی از مراکزی همچون دانشگاه تهران، امام حسین(ع)، امام صادق(ع)، آزاد واحد علوم تحقیقات، رضوی، شاهد، ادیان و مذاهب، علامه طباطبایی، باقرالعلوم، دفاع ملی، موسسه امام خمینی(ره)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه حضور خواهند داشت.
اهمیت سرمایه‌گذاری مضاعف بر روی علوم‌اجتماعی
دکتر غلامرضا جمشیدیها، رئیس دانشکده علوم‌اجتماعی دانشگاه تهران نیز با تأکید بر اینکه ما در مسیر تولید علم نباید از داشته‌ها و دستاوردهای خود غافل شویم، گفت: ما متأسفانه گاهی اوقات بی‌توجه به داشته‌های خودمان هستیم و بعد فکر می‌کنیم که مثلاً در حوزه علوم انسانی دست‌خالی هستیم و حال آنکه باید به گذشته و عقبه خود نگاه بیندازیم. در این خصوص بنده از دکتر شریعتی آموختم که ایشان می‌گفت ما به گذشته نمی‌رویم، بلکه گذشته خودمان را هم به حال می‌آوریم.
وی افزود: از سوی دیگر ما نیاز داریم که اندیشمندان و متفکران خود را به جامعه بشناسانیم؛ به‌عنوان مثال جامعه فارابی را شاید بشناسد اما لازم است بزرگی همچون اخوان‌الصفا را نیز بشناسد چرا که اگر این شناخت به وجود آمد، متوجه می‌شویم که در بحث علوم انسانی به‌هیچ‌وجه دست خالی نبوده و نیستیم.
وی همچنین گفت: گاهی اوقات ما فکر می‌کنیم که غرب و اروپا خیلی حرف برای گفتن دارد و حال آنکه آنها یک حرف بد را صدبار تکرار می‌کنند و گاهی ما حرف‌های بی ربط آنها را تکرار می‌کنیم و به داشته‌ها و حرف‌های خود بی‌اعتنا یا کم‌اعتنا هستیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با تأکید بر لزوم بهادادن بیش از پیش به علوم‌اجتماعی و علوم انسانی گفت: به‌طور خاص می‌گویم که باید بیشتر از قبل بر روی علوم‌اجتماعی سرمایه‌گذاری کنیم چرا که علوم‌اجتماعی امکان مهندسی معکوس ندارد. شما می‌توانید علوم طبیعی را مهندسی معکوس کنید و می‌کنند و خوب هم می‌کنند، ولی آیا علوم‌اجتماعی را می‌شود مهندسی معکوس کرد؟ اصلاً این‌جور چیزی نیست و لذا باید سرمایه‌گذاری بیشتری در این زمینه می‌کردیم.
وی همچنین یادآور شد: چه در جامعه‌شناسی و چه به‌طور مشخص در رابطه با دانش اجتماعی مسلمین، مهم‌ترین بحث نظریه انسان‌شناختی است و فرضاً اگر هم ما بخواهیم جامعه‌شناسی اسلامی داشته‌باشیم، این مساله بدون داشتن نظریه انسان‌شناسی امکان‌پذیر نیست.
بایسته‌های دانش اجتماعی مسلمین
حجت‌الاسلام دکتر حمید پارسانیا، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بیان داشت: مشکلی که به‌صورت جدی رشته دانش اجتماعی مسلمین را تهدید می‌کرد آن بود که نگاه به مسئله برای کسانی که وارد قضیه می‌شوند و برای کسانی که از بیرون به آن نگاه می‌کنند به این رشته از نوع نگاه دانش اجتماعی مسلمین یا تاریخ تفکر باشد؛ یعنی این‌ها کسانی هستند که تفکر تاریخی را می‌خواهند ببینند و لذا در اینجا یک بحث انتزاعی مطرح است.
وی افزود: از سویی باید از سطح مباحث تئوریک و نظری به سطح مسائل عملی، بحث‌های روشی این‌ها هم وارد می‌شد، تا هم آن توهم نسبت به این رشته و کارکردش از بین برود و هم اینکه نشان بدهد که واقعاً به‌دنبال حل مسئله است و می‌تواند یک دانش نقدپذیر باشد.
وی گفت: علاوه بر فعالیت‌های علمی و پژوهشی در این خصوص ما نیاز به کارهای میدانی هم داریم. کارهای میدانی کارهای آماری و مربوط به پیمایش‌هاست. کارهای میدانی احیاناً در حوزه مسائل کیفی روش‌های خودش را دارد. این روش‌ها در رویکردهای مختلف علوم‌اجتماعی مدرن، در نظریه‌های مختلف به صور مختلفی به کار گرفته شده و تئوریزه می‌شود.
پارسانیا خاطرنشان کرد: مساله مهم دیگر در خصوص این رشته‌ها توجه به بحث بازار کار و فرصت‌های شغلی است و لازم است که نظام آموزش عالی و بخش‌های دیگر دولتی به این مساله ورود کنند. اگر شما این رشته‌ها را در نظام آموزشی طوری تعریف نکرده باشید و از سویی عملاً هم نشان ندهید که می‌توانید این کار را بکنید که خروجی این رشته به‌عنوان کارشناس علوم‌اجتماعی می‌تواند به میدان بیاید در این صورت‌باز با موانعی مواجه هستیم؛ البته الآن ورودی‌هایی که دارند می‌آیند قاعدتاً بی‌توجه به این مسائل می‌آیند، اما بالاخره این‌ها باید در جای خودش حل بشود.
وی افزود: در عین حال من خیلی نگران هستم که نگاه به این رشته و افرادی که می‌خواهند به این سمت بیایند به‌عنوان یک گروه سیاسی و یک ذائقه سیاسی خاص قلمداد شوند.
وی گفت: مسئله مهم دیگر ناظر به اقتضائات جهان اسلام است و اینکه در این زمینه باید به مقوله ارتباطات بین‌المللی و حتی فراتر از جامعه اسلامی توجه بیش از پیشی داشته‌باشیم.
گفتمان متناسب با جامعه خود را می‌خواهیم.
دکتر حسین کچوئیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز در این نشست با اشاره به تحولات روز در عرصه بین‌الملل اظهار داشت: امروز ما گرفتار دنیایی شده‌ایم که دنیای ما نیست، چه آنکه با یک جهان نامرتبط با خودمان مواجه هستیم. در این گیرو دار، آنها آمدند همه‌چیزشان را به ما منتقل کردند که از آن جمله علوم انسانی بوده است.
وی افزود: مشکلی که بعدها رخ داد این بود که ما دیدیم عملاً نمی‌توانیم در این قبیل علوم در هیچ رشته‌ای مجتهد شویم به این معنا که به‌عنوان مثال فقط جامعه‌شناس خوانده هستیم، اما جامعه‌شناس نیستیم!
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه‌کرد: از سوی دیگر دیدیم که ما اصلاً نمی‌توانیم با این جامعه مواجهه کنیم یعنی نمی‌توانیم پاسخ‌های این جامعه را بدهیم. دیدیم که هرچه می‌رویم جلوتر، عملاً همین است که چه؟ که دائماً سؤال‌ها از آن‌ور می‌آید، جواب‌ها هم از آن‌ور می‌آید. یعنی ما سؤال‌هایی را که آنها طرح کردند می‌خوانیم، سؤال می‌کنیم برای خودمان، جواب‌های آنها را هم می‌گیریم. در صورتی که آنها سؤال‌هایشان مربوط به جهان خودشان است و به‌تبع آن، جواب‌هایشان نیز مربوط به جهان خودشان است.
کچوئیان گفت: ما خواهان و نیازمند یک دستگاه فکری و گفتمانی هستیم که در قلمروی امن اجتماعی به ما امکان تفکر و اندیشیدن بدهد که البته متناسب با جامعه خودمان و شرایط و نیازهایش باشد، به این معنا که بتواند مسائل را بفهمد و برای حل و فصل آنها به ما پاسخ لازم را بدهد.
تاریخ انتشار: 1403/10/08
- برچسب ها:
- رسانه فکرت
- دانشگاه