رسانه فکرت / زهرا راد، پژوهشگر عرصه زنان و خانواده

«زن شگفت‌انگیز» عنوان فیلمی آمریکایی در ژانر ابرقهرمانی و محصول 2017 ، داستان زن قهرمانی را روایت می‌کند که به‌کمک یک افسر اطلاعات انگلستان(بخوانید استعمار کهن) منجی جهان می‌شود، بدون این‌که مورد ستمی واقع شود؛ «مهاجم مقبره»، «بیوه سیاه»، «کاپیتان آلیتا» هم از نمونه فیلم‌هایی هستند که زن قهرمان غربی را روایت می‌کنند. آیا زنان غربی همگی پرنسس و قهرمانند؟ اگر چنین است فمینیسم از دل کدام رنج متولد شد؟ نگاهی به آمارهای تجاوز جنسی و خشونت علیه زنان با پیشتازی آمریکا، شاهد ظلم مستمر به زنان در غرب است؛ فیلم سینمایی «بامشل» فرار رو به جلویی است که سینمای غرب در پی رسوایی مجری باسابقه امپراطوری فاکس‌نیوز «راجر ایلز» در موضوع تجاوز جنسی به مجریان زن این شبکه داشت.

اما این زن مسلمان ایرانی است که به‌عنوان «زن مظلوم» سوژه همه رسانه‌های تصویری غربی و حتی ایرانی است. فیلم‌هایی چون «بدون دخترم هرگز»، «سنگسار ثریا» و «عنکبوت مقدس» سناریوی زن مظلوم را در خارج از کشور بازسازی می‌کنند. زن مظلوم که قربانی فرهنگ و نظام حاکم بر ایران است در فیلم‌هایی ایرانی چون آثار تهمینه میلانی، مهرجویی و جیرانی مدام تکرار می‌شود. در تلویزیون این سناریو با «میوه ممنوعه» حسن فتحی و محوریت دختری که مورد ظلم و ستم مردان قرار داشت و پدرش هم او را وسیله نجات خود کرده بود، پی‌گرفته شد.

اما سریال‌های چند فصلی شبکه خانگی، فصل جدیدی از حیات رسانه‌ای زن مظلوم ایرانی گشود که هم‌چنان نیز ادامه دارد و مسیر این سناریوها از «شهرزاد» آغاز شد، با «خاتون» تینا پاکروان، و «می‌خواهم زنده بمانم» شهرام شاه‌حسینی ادامه حیات داد و حالا با «جیران» باز هم از حسن فتحی به اوج خود رسیده است.

گذشته از موضوع مکرر ملال‌آور این سریال‌ها که حالا دیگر نخ‌نما شده، سناریوهای «زن مظلوم» هم‌چنان نقل محافل رسانه‌های ضدایرانی است و در فتنه اخیر با روپوش زیبای «زن زندگی آزادی» و در قصه «مهسا امینی» رخ نمود که توانست سوژه خود را از قاب رسانه به کف میدان بکشاند و یک آشوب واقعی را رهبری کند.

داستان مهسا امینی هم البته داستان تازه‌ای نیست؛ «ندا آقا سلطان» در فتنه 88، «دختر آبی» در موضوع استادیوم، نیکاشاکرمی و... همگی یک داستان دارند، گویا سناریوهای همه را یک تیم مشترک نوشته و البته با یک تیم اجرایی قدرتمند، به تصویر کشیده‌اند.

گذشته از سیاست‌هایی جمهوری اسلامی در گسترش حجاب و انتقاداتی که به برخی اجرائیات در این حوزه وارد است، نمی‌توان از این وحدت رویه رسانه‌ای در موضوع زن مسلمان، آن‌هم تنها در ایران چشم‌پوشی کرد و به‌سادگی از آن گذشت.

زن انقلاب اسلامی دقیقاً نقطه ثقل تغییر فرهنگ دینی در سراسر جهان واقع شده و تمدن غربی را که حالا به دوران افول خود نزدیک می‌شود، به‌شدت به وحشت انداخته‌است. آمیختگی امر زنانه با عاطفه و احساس، ظرفیت برانگیختن هیجان‌های دفعی و ایجاد اجتماعات اعتراضی را با خود دارد و خون غیرت ملت را به جوش می‌آورد. از دیگر سوء، زنان به‌عنوان مربیان مجتمع انسانی، دمنده روح حیات در کالبد بشریتند، تغییر فکر و ذائقه زنانه از فطریات و تشریعی‌ات به‌سوی لهویات و مادیات، تغییر هویت زنانه و به‌تبع تغییر جهان فرهنگی بشریت را به‌دنبال خواهد داشت.

به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی نیازمند تغییر اساسی در سیاست‌های خود در حوزه زنان است و این میسر نیست مگر با اصلاح همه ساختارهایی که بستر مناسبی برای ایجاد گسل هستند؛ چه این‌که سناریوهای پیش‌گفته پایان‌کار جنگ تمدن‌ها نخواهدبود.

تاریخ انتشار: 1401/10/15