ویژه‌های فکرت
مجموعه فکرت درصدد است، مسائل روزِ حوزه اندیشه را با نگاهی جدید و در قالبهای متنوع رسانه‌ای به تصویر بکشد.
به گزارش رسانه تحلیلی اندیشه ای فکرت، ششمین برنامه مدار با حضور حجت الاسلام و المسلمین محمد حسین پیشاهنگ مدرس سواد سواد رسانه با موضوع عوامل خطای محاسباتی در زیست رسانه‌ای نسل جوان در مدرسه علوم اسلامی_انسانی فکرت برگزار شد.
در این نشست که به مناسبت سخنرانی اخیر مقام معظم رهبری با دانش آموزان و دانشجویان جهت تحلیل بیانات ایشان برگزار شد؛ حجت الاسلام و المسلمین پیشاهنگ ضمن بیان مفهوم زیست رسانه‌ای و بیان اهمیت آن بر زندگی حقیقی و واقعی مردم خصوصا نسل جوان و نوجوان به عوامل دخیل بر خطای محاسباتی پرداخته و به مناسبت آن به جایگاه مهم و تاثیر گزار رسانه در تحریف واقعیات اشاره کردند و به لزوم نظارت خانواده ها و حکومت جمهوری اسلامی بر فضای رسانه تاکید کردند. مشروح گزارش این نشست تقدیم نگاه شما فرهیختگان گرامی می‌شود.
*مفهوم زیست رسانه‌ای چیست؟
قبلا زیست رسانه‌ای یکی از شقوق زیستی یک انسان بود. یعنی رسانه یکی از بخش‌های زیست اجتماعی ما بود. ما تحت‌تأثیر یک سری عوامل ارتباطی بودیم. رسانه زمانی، کانال ارتباطی بود برای حوزه زیست طبیعی انسان. حالا چه رسانه به‌معنای سنّتی آن، مثل کتاب، منبر، تریبون، تلفن و ایمیل تا رسانه‌های گروهی، رسانه‌های جمعی و رسانه‌های توده‌ای، مانند تلویزیون، رادیو و الان که شبکه‌های اجتماعی هم آمده‌اند.
امروزه رسانه دیگر یکی از شقوق یا بحث‌های زیست طبیعی و زیست اجتماعی انسان نیست؛ خود آن یکی از ساحت‌های زیستی است. ساحت زیستی چیست؟ جایی که من در آن حیات و ممات دارم، رنج، خوشی، ارتباطات، لذت و ناراحتی من، در آنجا تعریف می‌شود. ما به این می‌گوییم حوزه زیستی. امروز فضای رسانه‌ای همین است.
یکی از مهمترین عوامل زیستی که در چرخه زیستی معنی پیدا می‌کند، بحث رشد است. شما در زیست رسانه‌ای، رشد دارید. اینکه رشد چیست؟ جای بحث دارد. بعضی‌ها می‌گویند رشد این است که من از یک فالوئر به یک میلیون فالوئر برسم، یا اینکه من بتوانم در فضای مجازی حوزه ارتباطاتم را تقویت بکنم، یا چهره خودم را برند کنم. الان می‌گویند دیگر فالوئر مهم نیست و اینکه ویدئوی شما چقدر بازدید بخورد، می‌شود رشد. رشد یکی از مهمترین عوامل حیاتی به‌حساب می‌آید. این رشد می‌تواند شدّت داشته‌باشد، حدّت داشته‌باشد. کند و تند بشود. یک جا متوقف می‌شود یا حرکت معکوس پیدا می‌کند.
*تاثیر فراوان زیست رسانه‌ای بر نسل نوجوان و جوان
نسل نوجوان امروز زیست رسانه‌ای دارد. تمام تجربیّات زیست واقعی را در فضای رسانه‌ای برای خودش تجربه می‌کند. حتّی گاهی اوقات، زیست رسانه‌ای برای او خیلی مهمتر از زیست طبیعی و واقعی او می‌شود. خوشی و رنج خود را دیگر مبتنی بر زیست رسانه‌ای تعریف می‌کند. اگر در زیست رسانه‌ای دچار آسیب شود، دیگر نمی‌تواند در زیست خارج از رسانه خوشی و لذت داشته باشد.اگر در زیست رسانه‌ای خطای محاسباتی داشته‌باشیم، می‌تواند زیست طبیعی ما، حتّی زیست اجتماعی ما، ملیّت ما و موجودیّت ما در عرصه اجتماعی را به خطر بندازد. این می‌شود زیست رسانه‌ای.
*مهارت رهبر معظم انقلاب در انتخاب موضوع سخنرانی
چیزی که حضرت آقا در دیدار با جوانان و نوجوانان روی آن تأکید فرمودند، دقیقاً در بالاترین نقطه هرم مازلو قرار گرفته است. وقتی مقام معظم رهبری می‌خواهند سخنرانی داشته باشند، به تمام این مسائل دقت می‌کنند. از قبل آن چیزی را که امروز جامعه به آن نیاز دارد، بررسی می‌کنند. واقعاً ایشان در مقام یک جامعه شناس و مردم‌شناس، به نیاز روز جامعه توجه می‌کنند. امروز نسل جوان و نوجوان به چه چیزی احتیاج دارد؟ می‌آیند دست روی این می‌گذارند. امروز بر اساس نظامات توسعه یافته زیستی که نیازهای پایه، مانند نیازهای زیستی اولیه، امنیّت، عاطفه و غیره، تا حدودی مرتفع شده‌است. مسئله امروز، تمدّن سازی است. اینکه حضرت آقا در گام دوم نقطه عالی را، ظهور تمدّن نوین اسلامی معرفی می‌کنند، تا به طلوع خورشید عظمای ولایت برسیم، که نقطه اوج شکوفایی تمدّن انسانی است؛ حضرت آقا دارند برای این برنامه ریزی می‌کنند و نیاز جامعه را پاسخ می‌دهد. نیاز جامعه در اینجا چیست؟. اینکه علاوه بر عزت‌نفس، بتواند به یک روایت درست، برای رسیدن یا کشف مسیر رشد برسد.
*وظیفه مهم جوانان و نوجوانان در تحلیل درست مسائل
نوجوان امروز می‌خواهد زندگی خود را سامان بدهد و مشخص کند. در نظامات نوین اجتماعی، در نظامات تمدّنی باید چه مسیری را انتخاب کند؟ در حوزه روابط داخلی و خارجی. در حوزه تعریف ملت و امت، باید دنبال چه مسیری باشد. نسبت به سایر تمدّن یا سایر تمدّن‌ها، مسیر وادادگی را دنبال کند؟ و یا آنقدر به خودش اعتماد داشته‌باشد. خود باوری داشته‌باشد و البته به‌ضرورت ایجاد تمدّن نوین اجتماعی اعتقاد داشته‌باشد. اگر می‌خواهد به این نقطه برسد، باید آسیب‌هایی که در این مسیر هست را هم بشناسد. به یک روایت درست برسد. خود حضرت آقا، یکی دو سال پیش، نکته‌ای را در صحبت‌های خود فرمودند و گفتند: «ما امروز در جنگ روایت‌ها هستیم و مهمترین جنگ امروز جنگ روایت‌ها است.» و امروز خود حضرت آقا به‌عنوان یک سرباز در جنگ روایت‌ها، شروع می‌کنند روایت درست را به نسل جوان دادن. با این شیوه یاد می‌دهند که مربیان اجتماعی هم باید به روایتگری دست بزنند؛ زیرا این روایت است که حافظه تاریخی یک نسل را احیا می‌کند. و در این حافظه تاریخی است که خطاها و مسیر درست و غلط روشن می‌شود. حافظه تاریخی چه موقع بیدار می‌شود؟ وقتی که ما دائم در حال تکرار روایت درست، از حوادث پیشین تاریخی باشیم.
*عوامل خطای محاسباتی در زیست رسانه‌ای
الف) فراموشی
در مورد عوامل خطاهای محاسباتی باید گفت؛ ما وقتی ضدّ مسیر درست را بدانیم، خودبه‌خود مسیر درست اصلاح می‌شود. چند تا عامل وجود دارد در اینجا. یکی بحث فراموشی است که باید این را اول بگویم، چون به فرمایشات حضرت آقا اشاره کردید. اولین و شاید مهمترین نکته‌ای که به‌عنوان عامل خطای محاسباتی به‌حساب می‌آید، فراموشی است. مگر ما در عصر اطلاعات و ارتباطات، می‌توانیم چیزی به‌نام فراموشی داشته‌باشیم؟! بله می‌تواند اتفاق بیفتد به وسیله تولید آبشاری از اطلاعات متنوع و گوناگون و به تبع آن فراموش کردن یا به تعبیری گم کردن مطالبی که مورد نیاز انسان است.
اشاره حضرت آقا هم همین بود که، سعی کنید به تحلیل درست برسید. قدرت تحلیل خود را بالا ببرید. دیتا را بگیرید، تحلیل کنید و تمام. وقتی مموری ما کوچک باشد، به‌اندازه نیازهایمان نیاز داریم که حافظه خود را به‌اندازه نیاز پر کنیم. این موضوع منجر می‌شود که من رابطه خود را با فضای رسانه، تعریف کنم. به‌قدر نیاز به رسانه رجوع کنم. قرار نیست من استوری همه را نگاه کنم. بله در شبکه ارتباطات انسانی که من دارم و آنها را انتخاب کرده‌ام، به‌عنوان اینکه اینها می‌توانند در زندگی من تأثیر مثبت بگذارند، من استوری‌های آنها را می‌بینم. امّا اینکه هر کس یک استوری گذاشت، کسی که هیچ ارتباطی با من ندارد؛ شاید او برای خود یک ارتباطی را با من تعریف کرده باشد. زیرا در نتیجه بازدید و ویویی که من به او می‌دهم، او پول در میاورد و تبلیغات خود را می‌فروشد؛ ولی آیا سودی هم به من می‌رساند؟ در این رابطه اگر سودی برای من تعریف نشده است، من باید سریع کات کنم.
باید حافظه رسانه‌ای و حافظه ذهنی خودم را باید کوچک کنم تا دچار گم کردن اطلاعات حیاتی نشوم و حافظه تاریخی از دست نرود. یادمان نرود که در تاریخ ما، آمریکا با ملت ایران چه کرد. انگلستان با ملت ایران چه کرد. صهیونیست‌ها در ایران با ساختن ساواک، با ملت ایران چه کردند. اینها نباید فراموش بشود. در طول سال‌های گذشته، با تحریم ملت ایران، چه بلایی سر بیماران ما و کودکان پروانه‌ای ما آوردند؟ با وارد کردن خون آلوده از فرانسه به کشور ما، چه بلایی سر ما آوردند؟ اینها نباید فراموش بشود. اینها است که حافظه حیاتی من می‌شود. در زیست رسانه‌ای من باید اینها تکرار شود؛ زیرا اینها هستند که می‌توانند حیات آینده من را تضمین کنند. نه اینکه فلان بازیگر الان چه پوشیده است و چه نپوشیده است.
ب) انتخاب درست رسانه
دومین عامل انتخاب درست است. انتخاب درست عامل موفقیت و محاسبه صحیح است که نیاز به قدرت انتخاب دارد. و انتخاب غلط عامل خطای محاسباتی می‌شود. انتخاب چه چیزی؟ انتخاب رسانه. یعنی ظرف تغذیه فکری من. رسانه‌ها، تغذیه فکری و ارتباطاتی من را تعریف می‌کنند. همین طور که من باید در زیست طبیعی خودم، در انتخاب غذایی که می‌خورم، باید دقت داشته باشم. «اُنظُر اِلی طَعامِه»، انسان باید به غذایی که می‌خورد نگاه کند. امروز چه غذایی مهمتر از غذای رسانه‌ای است؟ که روح و روان، بلکه تمام شقوق هستی ما را تعریف می‌کند، خوراک رسانه است.
یک نوجوان باید انتخاب خود را درست کند. من چه رسانه‌ای را نگاه می‌کنم؟ چه شبکه تلوزیونی؟ چه شبکه خبری و چه کانال خبری را دنبال می‌کنم؟ اخبارم را از کجا می‌گیرم؟ این اخبار دارد ذهنیّت من را می‌سازد. هر شبکه خبری، هر شبکه تلویزیونی و هر رسانه‌ای، دارد یک روایتی از پدیده‌های بیرونی به من می‌دهد. این روایت چقدر با واقعیت منطبق است؟ این خیلی مهم است. تمام روایت‌ها که منطبق با واقعیت نیستند.
*رسانه‌ها و توانایی آنها بر تحریف یا صیانت از واقعیت
تصمیمات ما تحت‌تأثیر فضای رسانه‌ای و روایتی است که رسانه‌ها دارند از واقعیت‌ها به ما نشان می‌دهند. و اینکه کدام رسانه، چه روایتی و با چه نسبتی از راستگویی دارد ارائه می‌کند، خیلی مهم است. من باید حواسم باشد که رسانه‌ای را به‌عنوان رسانه مورد مصرف خودم، انتخاب و دنبال کنم که این رسانه با روایت‌های مغشوش و یا کتمان حقیقت، من را دچار خطای محاسباتی نکند.
قرآن بحث کتمان حقیقت را مطرح می‌کند و جالب است که قوم یهود را به‌عنوان کتمان کنندههای حقیقت معرفی می‌کند و می‌گوید: " شما حقیقت را کتمان کردید ". و امروز هم رسانه‌های صهیونیستی و وابسته به نظام یهود هستند که دارند در دنیا، حقیقت را کتمان می‌کنند. روایت‌های تغییر یافته و روایت‌هایی دارند که حقیقت را کتمان کرده. کتمان حقیقت می‌کند و می‌گوید: چه کسی گفته است که بچه‌های غزه مظلوم هستند؟ این کتمان حقیقت است.
در فضای رسانه‌ای صهیونیستی، معنی واژه‌ها تغییر می‌کند. یعنی روایت‌ها می‌توانند معنی کلمات را در ذهن ما تغییر بدهند. یک وقتی جای جلّاد و شهید را عوض می‌کنند، یک وقتی اصلاً معنای شهید را هم عوض می‌کنند. اگر انتخاب درست نباشد، من واژه‌ها را اشتباه می‌فهمم و دچار خطای محاسباتی می‌شوم.
*لزوم حکمرانی جمهوری اسلامی بر فضای مجازی
همه دولت‌ها و ملت‌ها دارند تلاش می‌کنند که حکمرانی بر فضای رسانه و فضای مجازی اتفاق بیفتد؛ اما حکمرانی جمهوری اسلامی، حکمرانی یک دولت نیست، حکمرانی یک ملت است. اگر ما این را قبول داشته‌باشیم که داریم، که جمهوری اسلامی یک نظام مردمی است. به پشتوانه مردم به وجود آمده است و با انشاءالله تا ظهور حضرت حجت (عج)، با پشتوانه مردمی هم باقی است. حکمرانی بر رسانه و فضای مجازی یعنی حکمرانی ملت ایران. یعنی حکمرانی خانواده‌های ایرانی بر فضای مجازی و رسانه‌ای، برای حفظ نسل خودشان، برای حفظ امنیّت خودشان، برای حفظ زیست رسانه‌ای و در ادامه زیست حقیقی و واقعی خودشان. وقتی ما می‌بینیم که چطور فضای رسانه‌ای می‌تواند تمام شئون زندگی ما را تحت‌تأثیر قرار بدهد، چرا باید اجازه دهیم که کسانی که اگر دستشان برسد، حاضر هستند نسل کشی بکنند که فقط خودشان باشند. هیچ اخلاق، شرافت و انسانیت سرشان نمی‌شود، مدیریت فضای مجازی ما را بر عهده داشته باشند!
تاریخ انتشار: 1402/08/29