«فلسفه اسلامی» نه «یونانی» محض و نه «اسلامی» محض است

به گزارش فکرت، در مراسم نکوداشت مقام علمی و فرهنگی منوچهر صدوقی سها استاد و پژوهشگر حکمت، فلسفه و عرفان ایرانی - اسلامی که اخیراً در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، اساتید شاخص علوم انسانی به ایراد سخن پرداختند که خلاصه ای از صحبت های ارایه شده در این مراسم در ادامه می آید؛

دکتر غلامرضا اعوانی، عضو پیوسته فرهنگستان علوم ایران با اشاره به آثاری که صدوقی‌سها تالیف کرده‌ است، گفت: اولین کتابی که یک نفر تالیف می‌کند، معرف او است. صدوقی‌سها در سن جوانی کتاب‌هایی در سطح بالا مانند «ولایت» تالیف کرد. او در شناساندن حکمت حکمای امروز خدمت کرد. این در حالی است که بسیاری از حکمای ایران به سمت فراموشی رفتند.

وی افزود: یکی از مهم‌ترین آثار او کتاب تاریخ متاخر حکمای ایران است. این کتابی است که در آن تمام حکمای گذشته و شاگردان آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. این کتابی است که پژوهشگران خارجی به عنوان منبع استفاده می‌کنند.

دانشمندان ایرانی چراغ حکمت را در دنیا روشن کردند

رئیس سابق دانشگاه علامه طباطبایی(ره) با تاکید بر اینکه صدوقی‌سها حکیمی است که با سبک قدما کار می‌کند، گفت: وقتی دانشمندان مورد توجه اهل قلم قرار نمی‌گیرد از تعداد آن‌ها کم می‌شود. با توجه به تعداد دانشمندانی که در سال‌های اخیر تحویل جامعه داده شده است، می‌توان به این مساله پی برد.صدوقی‌سها علما را در ۵۰ تا ۶۰ سال اخیر معرفی کرد. این نسل باید بداند روی چه زیرساخت‌هایی ایستاده است. این کار موجب می‌شود، جوانان متوجه سرمایه‌های کشور شوند.جوانان باید برای شناخت حکمای ایران تلاش کنند. شاید در هیچ‌جای دنیا چنین دانشمندانی پیدا نشوند و این دانشمندان ایرانی هستند که چراغ حکمت را در دنیا روشن کردند.

تاریخ علم، ادبیات و فلسفه در سنت ما جایگاهی ندارد

حسین کلباسی‌اشتری، عضو هیات علمی گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید بر این‌که بیان مطالبی سزاوار صدوقی‌سها ممکن نیست، گفت: سنت تاریخ‌نگاری آن‌چنان که در ۲۰۰ سال اخیر در اروپا رایج شد، در سنت ایران کم‌فروغ است. نه اینکه کتاب تاریخ تالیف نشده است، بلکه تاریخ علم، تاریخ ادبیات و تاریخ فلسفه در سنت ما جایگاهی ندارد.

با اشاره به اینکه تاریخ مشرق زمین را غربی‌ها نوشتند، گفت: تاریخ فلسفه شرق و تاریخ عرفان اسلامی به دست تاریخنگاران آن بخش تالیف نشده است.تاریخ فلسفه در ایران سابقه کمتر از ۱۰۰ سال دارد و بنیانگذار آن مستشرقان بودند. نخستین متن نوشته هانری کُربن است.

فهم فلسفه بدون تاریخ مدون فلسفه ناممکن است

محمد فنایی‌اشکوری، عضو هیأت علمی گروه فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به تألیفات صدوقی‌سها در موضوع تاریخ فلسفه، گفت: فهم فلسفه بدون تاریخ مدون فلسفه ناممکن است، رشد و نمو فلسفه وابسته به این است که تاریخ آن نگاشته شود. تاریخ فلسفه، جزئی از فلسفه است. تنها با خواندن متون کلاسیک فلسفه انسان می‌توارد تصویری از نقشه جامع فلسفه داشته باشد.

وی با تاکید بر اینکه فکر فلسفی در خلا زاده نمی‌شود، ادامه داد: تفکر فلسفی بر اساس زمانه و زمینه شکل می‌گیرد و اگر تاریخ آن زمان را نداشته باشیم، فهم فلسفی درستی از آن نخواهیم داشت. پژوهشگر حوزه فلسفه دو کار انجام می‌دهد، پژوهش مُتِوَرِخانه و دیگری پژوهش فیلسوفانه است یعنی فرد درباره آن موضوع می‌اندیشد.تاریخ فلسفه موجب می‌شود فیلسوفان را به درستی بشناسیم. با مطالعه تاریخ فلسفه می‌توانیم در فلسفه نوآوری داشت.

تأویل فهم باطن متن است

انشاالله رحمتی، عضو هیات علمی گروه فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به اینکه اثر نخست صدوقی‌سها کل اندیشه او را در برداشت، گفت: کتاب‌های او به فهم فلسفه و معنویت اسلامی کمک می‌کند.تأویل فهم باطن متن است. ما در تفسیر مسائل مربوط به ادبیات متن را به کار می‌گیریم تا معنای متن را درک کنیم، تأویل در متنی مانند قرآن آمده تا ما را بالا ببرد. این ضرورت در مسیحیت هم احساس شده است.

به گفته او بدون تأویل نمی‌توان برای متن معنی جاودانه قائل شد. این یکی از ویژگی‌های قرآن است. فیلسوفان که تأویل نوشتند، دنبال دشوار کردن متن نبودند، بلکه آن را فهم‌پذیر کردند.

تاریخ انتشار: ١٤٠٣/٠٣/٢٦