به گزارش فکرت، دکتر ابراهیم متقی در نشست مجمع دانشگاهیان انقلاب اسلامی که با حضور جمعی از اساتید دانشگاه های کشور در دانشگاه امیرکبیر به شکل حضوری و مجازی برگزار شد، با اشاره به تحولات امروز در عرصه بین المللی و جهانی گفت: واقعیت این است که هنوز ما در فضای موج سوم انقلاب تکنولوژیک هستیم؛ این فضا یک موج شبکه و موج رسانه است و مهم ترین مسئله قالب های ادراکی و ادراک متقابل می باشد.

وی افزود: در این فضا بحث اصلی این است که یک هویتی شکل گرفت، هویت ها می تواند ماهیت نسلی ، جنسیتی، مذهبی یا سیاسی داشته باشد. جدال امروز جهان مربوط به این قالب های هویتی در فضای شبکه ای است هویت در فضای شبکه تمایز ایجاد می کند. نشانه های تمایز را ما در داخل کشور خودمان می بینیم. نسل آلفای که امروز بچه های شش یا هفت ساله ای هستند که در آینده بر شکل بندی فرهنگ و اندیشه جامعه تاثیرگذار خواهند بود.

رییس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران تاکید کرد: همین تحولات نسلی تحت تاثیر فضای شبکه دوستان در امریکا و اروپا هم شکل گرفته است ولی در جامعه ایرانی به یک صورت در آن کشورها در یک قالب دیگری است اما هر دو یک ویژگی دارد. ویژگی هر دو آن این هست که رویکردش نسبت به ساختار سیاسی و فضای عمومی که در کشور و حوزه تصمیم گیری وجود دارد انتقادی است.

وی ادامه داد: بنابراین اینجا می بینیم که یک مشابهت هایی بین فضای ساختاری ایران با فضای اجتماعی بسیاری از کشورهای اروپایی و امریکا مشاهده می کنیم. نسل ما منتقد ساختار داخلی و نسل آنها منتقد ساختار داخلی خودشان هستند. پس آن قالب های ادراکی که ساختار امروز در ایران دارد فضای اجتماعی در کشورهای اروپایی و امریکا را دارد. به همان گونه ای که بسیاری از قالب های تفکر اجتماعی ما امروز با قالب های ادراکی جهان غرب در عرصه های ساختاری شباهت های زیادی دارد.

متقی همچنین بیان داشت: این موج سوم انقلاب تکنولوژیک و موج سومی که تاثیر خودش را در الگوی کنش اجتماعی، ادبیات، انگاره های نسلی، قالب های هنجاری و احساسات مشترک به جا گذاشته است. این فضا در جهان یک فضای انتقادی است. در داخل کشور ما هم ماهیت انتقادی خاص خودش را دارد. هر دو یک نوع انتقاد ساختاری دارند و هر دو با انگاره های ساختار در فضای تفاوت ادراکی قرار دارند. به دلیل هست که ما می بینیم رئیس مجلس نمایندگان امریکا می گوید کسانی که در داخل این کشور معترض اند منادی حرف های آیت الله ها در ایران هستند و ما با این موارد مقابله می کنیم.

وی اضافه کرد: همچنین به همین گونه است که ما خیلی از مواقع بحث هایی که جوانان کشور مطرح می کنند می گوییم این موارد بازگو کننده انگارهای رسانه ای، ارتباطی و مقامات سیاسی کشورهای غربی می باشند. یعنی یک نوع عدم تقارن را ما می بینیم. عدم تقارنی که نشان می دهد ساختار با جامعه با هم دیگر هارمونی لازم را ندارد. این فضای شبکه ای منجر به این میشود که قالب های ادراکی یک حوزه اجتماعی به یک حوزه دیگر منتقل شود، حتی قالب های ادراکی یک دوران تاریخی مربوط به فضای پیشین منتقل می شود.

این استاد دانشگاه همچنین یادآور شد: آنچه که در فلسطین شکل گرفته است، اسمش هویت مقاومت است. بحث هایی که دبیرکل سازمان ملل انجام داد و بحث مربوط به طوفان الاقصی و مربوط به شش دهه قبل دانست یعنی یک انگاره تبارشناسانه داشت، به این دلیل بود که قالب های ادراکی و هویتی، نسل به نسل منتقل شده است و آن چیزی که ما در فلسطین می بینیم یا آن چیزی که در خاورمیانه می بینیم، نشانه های مقاومت را منعکس می کند. ممکن است ضریب و ادراک مبتنی بر مقاومت در ایران محدود شده باشد اما می بینیم همین قالب های ادراکی در عراق، فلسطین، یمن و لبنان بازتولید می شود.

وی همچنین گفت: عصری که ما داریم یک عصر ظهور هویت است؛ هویت هم عموماً واکنشی نسبت به ساختار است. نکته دیگری که وجود دارد این است که حوزه جنوبگان خیزش پیدا کرده و از یک قابلیت ویژه ای برخوردار شده است. به طور مثال دو روز پیش یمن ناو آیزنهاور آمریکا را هدف قرار می دهد. اگر یک ناو آمریکایی در یک مقطع تاریخی هدف قرار می گرفت، نگاه آمریکایی انتقام پر شدت بود. پس این مسئله نشان میدهد که عرصه جنوب و عرصه حاشیه دارد کم کم قدرت نسبی افزایش پیدا می کند و به موازات این وضعیت ما شاهد این هستیم که قدرت نسبی آمریکا هم در حال کاهش است.

وی تاکید کرد: اگر چه در حال حاضر قابلیت های تکنولوژیک، اقتصاد و غیره آمریکا جایگاه خود را دارد و این کشور با حدود ۲۴درصد تولید ناخالص داخلی جهانی اقتصاد اول دنیا را دارد. اما وقتی که نگاه می کنیم می بینیم که امریکا اراده هژمونی و رهبری جهانی را ندارد. درست است که خیلی از مواقع جمهوری خواهان انتقاداتی به دموکرات ها دارند ولی زمانی که جمهوری خواهان هم که در قدرت بودن و نماد این جمهوری خواهی به لحاظ کنش های خارج از عرف خشونت گرا، ترامپ بود بعد از اینکه ایران عین الاسد را در یک نوع اقدام متقابل واکنشی که مبتنی بر شاخص های رفتاری کشورها در فضای نظام بین المللی است و منشور ملل متحد هم برای آن جایگاه خاص خود را دارد، می بینیم آمریکایی ها واکنشی نسبت به ایران نتوانستند انجام بدهند.

وی بیان داشت: بحث های مربوط به خیزش جنوب و خیزش حاشیه در این شرایط مطرح است. در حاشیه ایران نسل های نوظهور و در حاشیه منطقه گروه های هویتی و مقاومت شکل گرفت. همچنین در حاشیه نظام بین الملل ساختار ایران، معادله قدرت کلاسیک که ماهیت متقارن داشت را تحت تاثیر قرار دارد. بنابراین ما در یک فضایی قرار داریم که آن انگاره های پوزیتیویست دو دوتا چهار تا امروز کم کم کارکرد خود را از دست می دهد. قالب های جدید فکری، تحلیلی و علاوه بر آن قالب های رفتاری ظهور پیدا کرده است و یک نوع کنش علیه ساختار را در همه جا می بینیم. کنش علیه ساختار موجب این می شود که فضا آشوب زده شود. فضای آشوب زده یعنی فضایی که ساختار وجود دارد اما قدرت لازم برای اثر بخشی و کنترل بازیگران سخت می شود.

تاریخ انتشار: 1403/03/19