رسانه فکرت | علی اسفندیار، پژوهشگر و نویسنده

از آن زمان 60 سال می‌گذرد؛ از آغاز روشنگری آشکار امام را حل و علمای مکتب قم برای تشکیل جبهه‌ی رهایی از تحریم آگاهی دوران ستم‌شاهی تا اکنون که در عصر جهاد تبیین نفس می‌کشیم، از اعتراض امام‌خمینی (ره) به تغییر قانون «سوگند به قرآن کریم»، فتنه «تساوی حقوق زن و مرد» و بهادادن به فرقه خودخوانده بهایی در لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، تا اکنون که گام‌های راسخ تمدن ایرانی_اسلامی را شاهد هستیم.

لایحه‌ی مذکور دربردارنده قوانینی بود که به‌صورت خاموش و نرم، هویت‌زدایی فرهنگ اسلامی در ایران را نشانه گرفته‌بود و قم در 1341، شبکه سلطنتی را به عقب نشینی وادار کرد؛ از این اقدام می‌توان به رویداد بزرگ فرهنگی و شناختی و آغاز قیام فرهنگی در کشور یاد کرد. قیام فرهنگی از قم، نهضت اسلامی در کشور و ثبات سیاسی در تهران؛ سه مرحله‌ی تاریخ‌ساز برای کشور است.

مکتب انتقادی قم را می‌توان کانون شکل‌گیری «فهم موقعیت تاریخی ایرانیان» و دستاورد پنهان و بی‌نظیر امام را حل در سال‌های پایانی طاغوت دانست؛ دستاوردی که با تنویر افکار عمومی و آغاز زدودن «ستمِ شناختی»، کارکرد اصیل علمای بیدار شیعه را به نمایش گذاشته‌است.

با این توصیف، اگر آغاز عمر فرهنگی انقلاب اسلامی را سال 41 شمسی بدانیم، بسیاری از شبهه‌های سیاسی، پاسخ خود را خواهند یافت، چرا که گزاره «پیش‌آگاهی مردم از حاکمیت دینی» و «رونمایی از پشت پرده‌ی فکری پهلوی»، نسل ایرانی را در پانزده_شانزده سال برای پیروزی انقلاب آماده کرد. اینجاست که رهبر انقلاب اسلامی «قم را مادر انقلاب اسلامی» می‌دانند.

زین رو عمر انقلاب اسلامی را باید در دوگانه عمر فرهنگی و عمر سیاسی بازخوانی کرد؛ اگر امروز چهل و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی را قدر می‌دانیم، عمر فرهنگی انقلاب را نیز نباید نادیده گرفت که از سال‌های 41 _42 با عبور از فرایندهای شناختی، آرام آرام به بار نشسته و انقلابی قلبی را بر پایه فهم انسان، خودآگاهی و خودشناسی ملی رقم زده‌است.

هر چند رسانه‌های انقلابی و دلسوزان جهاد تبیین تلاش می‌کنند از دستاوردهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و تاریخ چهل ساله انقلاب اسلامی، پیام و تحلیل ارائه دهند؛ اما سزا نیست که چشم از رویدادهای معرفتی و شناختی پیشا انقلاب اسلامی که بخش مهم تلاش امام را حل بوده است، فرو بست.

کار مهم انقلاب اسلامی، کلید زدن فرایند موقعیت‌یابی و زمان‌شناسی ملت ایران بوده و اینکه «فهم ظلم‌بودنِ ظلم کلان»، «فهم فقربودنِ فقر سیاسی» و «آگاهی از درد ناآگاهی» را وارد ادبیات فرهنگی کشور کرده است؛ اگر ظلم‌بودنِ دستگاه ستم‌شاهی، در لایه‌های ذهنی مردم آن هم در مدت بیش از 15 سال به مرحله «باور» نمی‌رسید، انقلاب مردم در مواجهه با جریان طاغوتی_آمریکایی با هیجان کاذب و بی‌جانی روبه‌رو می‌شد.

دوران پیشا انقلاب را می‌توان دوران افول تحریم ایرانیان از فهم موقعیت فردی، اجتماعی و تاریخی و آغاز شکل‌گیری «الهیات انقلاب اسلامی» دانست؛ از این رو امام را حل جامعه‌ی زمان ستم‌شاهی را از بی‌حسی و سِرشدگی خارج کرد و کشور، متناسب با فرایندهای آرام تولید فرهنگ، از اتمسفر ضدِشناختی و جهل‌زا به فضای جهل‌زدا و معرفت‌افزا انتقال یافته‌است.

بازخوانی سخنان امام را حل نشان‌می‌دهد بزرگ‌ترین دستاورد پیام‌های امام از 41 تا 57 شمسی، تغییر نگرش مردم به موقعیت خود است. اگر «فهم موقعیت» اتفاق نمی‌افتاد، فهم زمانه و موقعیت‌های تاریخی بزرگ‌تر همچون پیروزی انقلاب رخ نمی‌نمود. بی‌شک تبیین‌گری شخصیت‌هایی همچون شهید مطهری، مفتح، بهشتی و شهدای محراب بوده که با ایجاد «بیداری شناختی» در طراز ملی، کنش سراسری 57 را رقم زده و دست استعمارِ چندجانبه را از کشور قطع کرده است.

اگر انقلاب اسلامی در سوادآموزی و پس از آن در تولید علم، نهضتی برپا کرده، نشان از آن است که میدان فهمیدن را به‌صورت عادلانه پیش روی همگان قرار داده است تا جایی که می‌توان ادعا کرد، در هیچ دوره‌ای از تاریخ سیاسی کشور، هیچ حاکمیتی به میزان «انقلاب اسلامی» بر فهم روزآمد و بازگشت به اصالت‌های تمدنی تأکید نکرده‌است.  

و اکنون، وقت حراست از پیشینه‌ی ناب «انقلاب فرهنگی» است؛ دستاوردی که تبیین‌اش مغفول مانده‌است؛ اگر امروزه روایت گران ضدانقلاب، جای جلاد و شهید را تغییر می‌دهند یا امنیت را به احساس ناامنی، دارایی را به احساس ناداری برای هم وطنان تبدیل می‌کنند، اینها درس‌های فراگرفته از تجربه‌های تاریخی استعمار است؛ استعماری که روزگاری ناآگاهی و ناداری را به احساس آگاهی و دارایی تبدیل می‌کرد و به خورد ملت می‌داد.  

و اما پرونده‌ی پیش رو...

مجموعه رسانه‌ای «فکرت» این بار درصدد است انقلاب اسلامی را هم در ساحت «فهم و اقتدار سیاسی» و هم در فضای «فهم و اقتدار فرهنگی» بررسی کند؛ زین رو پرونده اندیشه‌ای بهمن‌ماه قرار است اهداف انقلاب ملت ایران را در حوزه‌های عدالت و آزادی، استقلال فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، و بررسی آثار خرد و کلان استکبارستیزی در عرصه بین الملل به بحث و گفت‌وگو بنشیند.

در محور «عدالت و آزادی» این بخش از تولیدات فکرت، به‌دنبال پاسخ این پرسش هستیم که آیا حاکمیت در تولید ادبیات عدالت و آزادیِ مدنظر خود موفق بوده است؟ و یا اینکه مدیران رسانه‌ای نظام در رفع اختلال ادبیاتی و مقابله با جنگ شناختی دشمن در تفهیم همگانی مفهوم عدالت و آزادی چه نقشی دارند؟

همچنین «تبیین وجوه ممیزه عقلانیت امامین انقلاب و عقلانیت لیبرالی»، «واکاوی هزینه سازش و مقاومت» و از دیگر محورهای این پرونده به‌شمار می‌رود.

در عرصه «پیشرفت اقتصادی، رفاه و معیشت» نیز می‌خواهیم در کنار دستاوردهای بزرگ اقتصادی به مشکلاتی همچون فاصله طبقاتی، توزیع ناعادلانه ثروت و سرمایه‌دارپروری بپردازیم که ناشی از تفکر غرب‌گونه برخی مسئولان در برهه‌های مختلف انقلاب اسلامی بوده است.  
از کارویژه‌های این بسته‌ی محتوایی، تبیین منشأ و افق انقلاب فرهنگی است که با پرسش‌هایی همچون «انقلاب اسلامی به مثابه یک انقلاب فرهنگی با چه تهدیدها و فرصت‌هایی رو به رو است؟»، «حاکمیت در چالش‌هایی همچون پوشش زنان، فضای مجازی آیا می‌توانست بهتر عمل کند؟» و «در گام دوم انقلاب چه انتظاراتی باید از شورای انقلاب فرهنگی داشت؟» می‌کوشیم تا تحلیل اهالی حوزه و دانشگاه به خوانندگان محترم ارائه شود.

تاریخ انتشار: 1401/11/11