رسانه فکرت | معصومه پازکی، پژوهشگر

در سیرِ بررسی وجودی انسان از منظر امام راحل در می‌یابیم که؛

۱- انسان در اندیشه ایشان نقش محوری دارد و همه چیز در عالم برای انسان فراهم شده است تا به هدف خلقت که قرب به خدا و تعالی وجودی است، دست پیدا کند.
۲- انسان مخلوق الهی است به وجود ربطی و اضافه اشراقی.
۳- وجود اصیل است، پس انسان وجود است نه ماهیت.
۴- وجود انسان، یک وجود اشتدادی است که بنا بر حرکت جوهری، خودش حقیقت وجودی خود را می‌سازد.
۵- حرکت انسان دو گونه است؛ حرکت قسری که همان حرکت طبیعی جسم است و حرکت اشتدادی و اختیاری که حرکت وجودی است، به معنای تعالی و دستیابی به کمالات وجودی.
۶- از این رو این انسان است که خود و جامعه را می‌سازد. فطرت انسان میل به کمال مطلق و تنفر از هرگونه نقصی را دارد و این میل فطری عاملی است برای حرکت به سمت تعالی و کمال.
۷- در نگاه حکمت متعالیه و به تبع آن امام اینگونه نیست که فرد به تنهایی و به خودی خود بتواند مسیر کمالی خود را طی کند، حداقل در وضع اجتماعی اینگونه نیست، بلکه به تعبیر امام، انسان دارای فطرت محجوبه‌ای است که تعلق و توجه به دنیا پیدا کرده است و از فطرت اصلی خود، محجوب مانده است.
۸- این انسان برای آنکه بتواند مسیر کمالی خود را طی کند نیاز به مربی دارد تا تحت تربیت او خود را بازیابد و در مسیر صحیح حرکت کند.
۹- انسانیت یک انسان به تربیت اوست.
۱۰- در خصوص مشارکت‌های اجتماعی نیز، انسان نیاز به تربیت دارد.
۱۱- انسان ذاتا و جبلا موجودی اجتماعی است اما برای شیوه مشارکت نیاز به تربیت دارد. بنابراین مشارکت صحیح اجتماعی بدون تربیت ممکن نیست.

در الگوی تربیتی امام؛ تربیت به مثابه پرورش است و نقش مربی هدایت عقل انسان‌ها است.

نقش ولی و سرپرست در حکومت اسلامی از بین بردن واسطه‌ها و فاصله‌ها و شکوفایی استعدادها و تقویت اراده‌ها و به عهده گرفتن مسئولیت هاست.

از نظر امام؛ حکومت، با سه عنصر عقلانیت، معنویت و عدالت، بسترساز مشارکت فعال مردم در همه صحنه‌هاست.

این ساختارها و نهاد اجتماعی هستند که موجب فعال‌سازی اندیشه انسان می‌گردند، بنابراین تغییر و تحول و پویایی ساختارها، امری ضروری است.

امام، عنصر مهم در مشارکت مردم را نقش خواص می‌داند، از نظر او این خواص ( یعنی نخبگان حوزوی و دانشگاهی) هستند که با تربیت عقلانی و معنوی و ایجاد عدالت در بین مردم، عامل مشارکت اجتماعی مردم می‌گردند و اگر در حال حاضر، شاهد مشارکت پائین مردم هستیم، یعنی خواص کار خود را به درستی انجام نداده‌اند.

تاریخ انتشار: 1402/11/18