ویژههای فکرت
مجموعه فکرت درصدد است، مسائل روزِ حوزه اندیشه را با نگاهی جدید و در قالبهای متنوع رسانهای به تصویر بکشد.
به گزارش رسانه فکرت، پانزدهمین محفل فکرت با حضور حجت الاسلام دکتر صفدر الهی‌راد، عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با موضوع «مردم‌سالاری دینی، متناقض‌نمایی بی‌پاسخ» و نسبت آیت الله مصباح یزدی(ره) به مقوله‌ی مردم‌سالاری، در مدرسه علوم انسانی فکرت برگزار شد.
دکتر الهی راد با توجه به مدار حق خواندن علامه مصباح(ره) توسط رهبر انقلاب اسلامی به بررسی اتهام‌های برخی از افراد در رسانه‌ها نسبت به ایشان پرداخته و گفت: در ماه‌های اخیر مسأله‌ی مردم سالاری از نگاه آیتالله مصباح مورد توجهاتی قرار گرفت و نوک حمله هم در این زمینه آیت الله مصباح یزدی بودند. باید پرسید چه شده است که عده‌ای به دنبال حمله به ایشان هستند؟ افرادی در برنامه‌های مختلف به دنبال این بودند که بین اندیشه‌ی ایشان و مقام معظم رهبری جدایی بیاندازند. این افراد چند دسته‌اند، برخیشان که مذهبی‌ها هستند، حرف‌های علامه را نفهمیدند. برخی نیز چون فهمیده‌اند حمله می‌کنند و برای همین اینها نه با آیت الله مصباح و نه با امام و نه با شهید مطهری و نه حتی با قرآن کنار می‌آیند.
عضو هیأت علمی موسسه امام خمینی(ره) افزود: ویژگی‌های مهمی که حضرت آیت الله مصباح داشتند باعث می‌شود که دشمن ایشان را تحمل نکند. ویژگی اول ایشان این بود که چند روحیه‌ی خاص در مباحث علمی داشتند. یکی آن بود که تأکید داشتند به اصطلاحات خیلی باید توجه کرد. ویژگی دوم ایشان چنین بود که نظام فکری را در همه‌جا به کار می‌گرفتند. خود غرب را هم بر اساس یک نظام فکری لیبرال دموکراسی بیان کردند که بدون توجه به آن نمی‌توان دم از لیبرال دموکراسی زد.
دکتر الهی راد ادامه داد: آیت الله مصباح به دقت فهمیده بودند که در جمهوری اسلامی اگر جوانان ما نظام فکری منسجم اسلامی را نداشته باشند، نمی‌توانند حرف درستی بزنند. برای همین افرادی که در مقابل ایشان قرار گرفتند، دارای مبانی توحیدی و معرفت‌شناسی درستی نیستند.
وی با تشریح مردم‌سالاری در دیدگاه آیت الله مصباح(ره) تصریح کرد: در حوزه‌ی مردم سالاری دینی ایشان دو مبنا بیان می‌کنند که یکی توحید و یکی حقیقت انسانی است. یعنی اگر ما صحبت از حکومت دینی می‌کنیم آیا اتصال به خداوند را مدنظر داریم یا خیر؟! به تعبیری دیگر توحید به جایی برسد که ربوبیت تشریعی و تکوینی فقط از آن خداوند باشد و اگر کسی بخواهد زیر بار ربوبیت تشریعی نرود، در واقع زیر بار توحید نرفته است.
دکتر الهی راد با توضیح بیشتر ادامه داد و گفت: وقتی از مردم‌سالاری دینی سخن می‌گوییم باید ببینیم درباره مردم کافر است یا مسلمان؟ اگر درباره کفار سخن گفته شود که موضوعی برای حکومت اسلامی باقی نمی‌ماند. افرادی که سخن از مردم‌سالاری دینی می‌زنند و می‌گویند مردم می‌توانند مستقلا تشریع کنند در واقع مردم را کافر پنداشته‌اند که در این صورت اصلا بحثی از حکومت اسلامی باقی نخواهد ماند.
وی به مؤلفه‌ی دوم در مبانی علامه مصباح نسبت به مردم‌سالاری دینی عنوان کرد: مطلب بعدی درباره‌ی حقیقت انسان است. باید ابتدا هستی‌شناسی انسان داشته باشیم و ببینیم چه موجودی است و شئون وجودی انسان چیست. وقتی می‌گوییم موضوع مردم‌سالاری دینی انسان است، باید بدانیم که این انسان چه ویژگی‌هایی دارد؟ این انسان انسانی است که می‌خواهد به سعادت ابدی برسد. از این رو آیتالله مصباح می‌گویند، خدا انسان را با دو ویژگی اساسی آفرید یکی به او قوه تعقل داد و دیگری آنکه قوه اراده داد.
دکتر الهی راد ادامه داد: ما یک ایمان فردی داریم و یک ایمان اجتماعی، ایمان اجتماعی در دستگاه فکری علامه مصباح زمانی ارزشمند است که از روی معرفت و اراده باشد که جلوه‌ی آن حکومت اسلامی است.
استاد الهی راد با توجه به دو قطبی‌های ایجاد شده میان مردمی بودن و دینی بودن یک حکومت توسط نویسندگان سیاست‌باز با پرسشی جواب داده و گفت: این دو‌گانه ی مردم و دین زمانی حل می‌شود که مردم کافر باشند؟! گویی افرادی که علامه مصباح را مقابل امام و رهبر انقلاب قرار داده‌اند، مردم را از نگاه امام کافر پنداشته و در نگاه آیت الله مصباح، مسلمان و این درحالی ست که امام حرف از خدا و حاکمیت اسلام می‌زد. باید حرف آخر را اول بزنم و بگویم در اندیشه‌ی آیتالله مصباح یزدی، جمهوری اسلامی حقیقت دین است و این نظر، حرف امام راحل نیز بود.
عضو گروه کلام و فلسفه دین موسسه امام خمینی(ره) با فرض عدم استقبال مردم از دین اجتماعی بیان داشت: حال اگر مردم خواهان دین و یا خواهان دین اجتماعی نباشند، نمی‌توان حکومت اسلامی برقرار کرد چراکه موضوع حکومت اسلامی، مردم مسلمانی هستند که خواهان برقراری احکام اسلام است. از نظر آیت الله مصباح، این مسئله مختص فقیه هم نیست بلکه امام معصوم هم اگر بخواهد حکومتی تشکیل بدهد نمی‌تواند به جبر، حکومت اسلامی را تحمیل کند. پس جمهوری اسلامی در عرض دین نیست بلکه بر اساس آنچه که گفته شد، حقیقت دین است.
وی با توجه به ابهامات پیش آمده نسبت به جایگاه مردم در حکومت دینی گفت: نقش مردم یعنی چه؟ یعنی نقش مردم در تاسیس حکومت اسلامی؟ یعنی نقش مردم در بقاء حکومت اسلامی؟ یعنی نقش مردم در قانون گذاری؟ کدام معنا از نقش مردم اراده شده؟ باید توجه داشته باشیم که این مردم مسلمان اند یا کافر؟! اگر منظور، مردم مومن هستند، در تاسیس، بقاء، نظارت بر حکومت_نه تنها حق دارند بلکه تکلیف دارند_ در قانون هم آنچیزی که محل نزاع است، قانون راهنمایی رانندگی که نیست؛ بلکه قوانینی است مثل حجاب، هم‌جنسبازی و ... که اسلام درباره‌ی آن تقنین می‌کند.
دکتر الهی‌راد در جواب به این سوال که اگر تعدادی به مخالفت برخاستند چه باید انجام داد ابراز داشت: حالا اگر تعداد کمی به براندازی حکومت اسلامی برخواستند، وظیفه‌ی حکومت، مقابله کردن با آنهاست. ضمن اینکه کمیت در اینجا ملاک نیست بلکه مسئله توانایی اداره‌ی حکومت است. یک موقع نخواستن به نحوی است که شما توانایی اداره نداری و یک زمان، این نخواستن به اداره‌ی حکومت صدمه‌ای نمی‌زند.
استاد حوزه علمیه قم در پاسخ به شبهه زینتی خواندن آراء مردم از نگاه علامه مصباح پاسخ داد: کسی که خودش نامزد انتخابات می‌شود، چگونه رأی را زینتی می‌داند؟! اگر رای مردم به این معنا است که مردم در عرض خداوند تقنین کنند، که نه امام و نه شهید بهشتی و نه آیتالله مصباح، هیچ‌کدام قبول ندارند. اتفاقا کسانی که این اتهام را به آقای مصباح می‌زنند خودشان رأی مردم را تزیینی می‌دانند. آقای موسوی خویینی‌ها در سال ۹۷ در مصاحبه با ایرنا می‌گوید: بنا نیست انتخابات روال عادی و طبیعی خود را طی کند. می‌توانید مصاحبه‌ی آقای خویینی‌ها با ایرانا را با تیتر «انتقادهای موسوی خویینی‌ها، افشاگرانه یا مغرضانه» مطالعه کنید.
دکتر الهی راد در پاسخ به این اشکال که مدل انتخابات ما غربی است چرا مدل بومی نمی‌سازیم، عنوان داشت: معتقدم اگر صندوق رأی و مدل انتخابات را نداشتیم، ۴۰ سالگی انقلاب را نمی‌دیدیم. برخی قالب‌ها لزوما به خاطر اینکه از غرب آمده بد نیست، بلکه باید نسبت به دستاورد‌ها‌ی غرب، نگاهی گزینشی داشته باشیم.
قابل ذکر است، پانزدهمین محفل فکرت با موضوع مردم سالاری دینی، متناقض‌نمایی بی‌پاسخ، با حضور دکتر الهی راد در ساختمان فکرت برگزار شد.
تاریخ انتشار: 1402/11/21