به گزارش رسانه تحلیلی اندیشه‌ای فکرت، سمیه حاجی‌اسماعیلی در نخستین جلسه درسگفتار جریان‌شناسی فمنیسم که با همکاری رسانه تخصصی عصر زنان برگزار شد؛ بیان کرد: برای فهم جریان‌شناسی فمنیسم در غرب، باید از دوران ما قبل مدرن شروع کرد و به دوران مدرن و موج اول، دوم،  سوم و چهارم رسید و ایران در دو مقطع قبل از انقلاب اسلامی و بعد از آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

عضو هیأت علمی پژوهشکده زن و خانواده، گفت: فمنیسم مثل هر جریان فکری فرهنگی اجتماعی دیگری ریشه درباورها، فرهنگ و تمدن غرب دارد و ارزش و جایگاه زن در تمدن غرب باید در دوره‌های تاریخی باستان(یونان و رم باستان)، قرون وسطی، رنسانس و مدرنیته مورد واکاوی قرار گیرد.

حاجی‌اسماعیلی با اشاره به اینکه غربی‌ها تمایل دارند خود را یونانی بدانند؛ افزود: جایگاه بسیار برجسته یونان در فرهنگ و تمدن، مهد فلسفه، ساختار سیاسی دموکراسی آن و وجود ادبیات و هنر قوی نیز باعث شده که غربی‌ها پیشینه خود را از یونان بدانند.‌

وی به نقش جایگاه زنان در رم و یونان باستان پرداخت و گفت: زنان در یونان باستان در عداد شهروندان محسوب نمی‌شدند و در عداد حیوانات و اشیاء سرشماری می‌شدند و زنان در ادبیات و هنر که یکی از مولفه‌های فرهنگ و تمدن محسوب می‌شد؛ هیچ حضوری نداشتند و یک نگاه فرودستانه به زنان در یونان وجود داشت.

عضو هیات علمی پژوهشکده زن و خانواده به دوران قرون وسطی اشاره و گفت: یکی از مهمترین مراحل تاریخی است که از سال ۴۰۰ تا ۱۴۰۰ میلادی را در بر می‌گیرد و در واقع حاکمیت کلیسا و محوریت اقتصاد زمین محور و روابط فئودالی در این دوران رواج دارد و حاکمیت هزار ساله کلیسا به معنای نهاد سیاسی و نماد قدرت بر کشورهای غربی است.

وی به وضعیت زنان در دوره قرون وسطی پرداخت و تصریح کرد: زنان در این دوره تحت فشار و ستم مردان و سلطه فئودال بوده‌اند و آموزه گناه نخستین در فرودستی زنان خیلی نقش ایفاء می‌کرد چرا که در اندیشه آنان، این گناه باعث آلوده شدن نسل بشریت شد و مقصر این گناه حضرت حوا و زن است.

حاجی اسماعیلی در ادامه تاکید کرد: در دوره قرون وسطی زنان حتی به ستمی که در حق آنها واقع می‌شد فکر نمی‌کردند؛ چون جامعه به شدت خفقان‌زده و فئودالی بود ولی انتقام آن با بازبینی و باز‌خوانی در الهیات مسیحی توسط فمنیست‌ها گرفته شد.

وی در ادامه افزود: دوره رنسانس از قرن ۱۴ تا ۱۶ را شامل می‌شود و نوزایی و بازگشت به تمدن یونانی و انگاره‌های عقلی نظری اتفاق افتاد و بحث اومانیسم و به رسمیت شناختن امیال انسان مطرح شد و انسان از موجودی در جهان به موجودی در مقابل جهان تبدیل و انسان مکلف در کلیسا به انسان محق تغییر کرد.

عضو هیات علمی پژوهشکده زن و خانواده تصریح کرد: یک جنبش علمی و رشد و شکوفایی عقل و خرد در افراد، از فلورانس ایتالیا به وجود آمد و به کشورهای دیگر اروپایی سرایت کرد و اول در ادبیات و هنر و کم‌کم به حوزه‌های علم و دانش سرایت کرد اما متاسفانه رنسانس، آرمانی کاملا مردانه را رقم می‌زد.

وی در ادامه تاکید کرد: با این همه نارضایتی زنان، اعتراض جدی و عمومی به وضعیت زنان دیده نمی‌شد چون شرایط فراهم نبود و بعد از رنسانس در قرن ۱۷ و ۱۸ زمینه جنبش فمنیست به صورت قدرتمند پا به عرصه ظهور می‌گذارد.

حاجی اسماعیلی تصریح کرد: در قرن ۱۸، دو انقلاب بسیار مهم انقلاب صنعتی انگلیس و انقلاب سیاسی فرانسه صورت می‌گیرد که آغاز روند شکل‌گیری فمنیست می‌شود؛ و انقلاب صنعتی با اختراع ماشین نخ‌ریسی کار را از خانه به محل کار کشاند و سپهر عمومی و خصوصی ایجاد و عنصر پول نقش بسیار مهمی در دنیای مدرن می‌شود.

وی عنوان کرد: پول و ترویج نظام پولی به عنوان یک ابزار قدرت و ثروت در ایجاد جنبش فمنیستی نقش بسیار زیادی داشت چرا که پول در اختیار مردان بود ولی زنان نیز می‌خواستند در سپهر عمومی مشارکت داشته باشند.

عضو هیات علمی پژوهشکده زن و خانواده به انقلاب سیاسی فرانسه پرداخت و بیان کرد: انقلاب فرانسه که در سال  ۱۷۸۹ بوجود آمد آنقدر مهم است که دنیا را به پیش از انقلاب سیاسی فرانسه و بعد از آن تقسیم می‌کنند و ویژگی بارز و ایده اصلی آن حقوق بشر و آزادی‌های اساسی انسان است و ادعای صدور آن را به تمام دنیا داشتند.

وی در ادامه تاکید کرد: زنان حضور اساسی، فعال و برجسته‌ای در این انقلاب داشتند ولی زمانی که اعلامیه حقوق بشر صادر شد زنان را رسما از حقوق شهروندی محروم کرده بودند و جامعه زنان با یک شوک مواجهه شدند و اعتراض آنان باعث شد که کتابی به نام اعلامیه حقوق بشر زنان نوشته شود.

حاجی اسماعیلی در ادامه تأکید کرد: انقلاب فرانسه آغاز جنبش فمینیسم در غرب است به این معنا که موج اول ایجاد شد و زنان کشورهای دیگر اخبار فرانسه را دنبال کرده و با آموزش زنان و دختران سعی بر این شد که زنان نیز در موقعیت‌های اجتماعی نقش آفرینی کنند.‌

گزارشگر: محبوبه حقیقت

تاریخ انتشار: 1402/11/07