رسانه فکرت / فائزه سادات حسینی، پژوهشگر و روزنامه‌نگار

امروزه رسانه‌های غربی اخبار بسیاری از حوادث فلسطین و غزه در کنار مقصر جلوه دادن حماس منتشر می‌کنند. هدف آن‌ها نیز کاهش امید مردم به جریان مقاومت است. این امر بیشتر بر بیان آمار شهدای زن یا سیاست‌های خشن دولت حماس علیه زنان تمرکز دارد. برآیند این خط و ربط رسانه‌ای چنین می‌شود که زنان فلسطینی فارغ از نقش مادرانه خود، در مبارزه با اشغالگران جایگاهی نداشته و ندارند و همواره مقهور و مغلوب اراده‌ای مردانه بوده‌اند. آیا این القائات واقعیت دارد یا بر ساخته سیاست‌های رسانه‌های حامی صهیونیزم است؟ کمی بررسی و سیر در تحولات اشغال فلسطین در دوران معاصر، نشان‌می‌دهد واکنش زنان فلسطینی هم‌زمان با صدور «اعلامیه با لفور» برای تشکیل دولت یهود، در برابر اشغال‌گری بریتانیا آغاز شد.

زهرات الأقحوان Zahrat al-Uqhawan (گل‌های داوودی 1933-1948) از نخستین مشارکت‌های سازمانی زنان علیه تجاوزگران بود؛ گروهی که دو خواهر با نام محبا Moheeba و عربیا خورشید Arabiya Khursheed آن را در شهر یافا تأسیس کردند. این سازمان ابتدا بر امور اجتماعی تمرکز داشت؛ اما وقتی که محبا، تیر خوردن پسر بچه‌ای در آغوش مادرش را به‌دست سرباز انگلیسی دید رویکرد مسلحانه به فعالیت‌های خود داد. زهرات الأقحوان تا زمان سقوط یافت در سال 1948 در مبارزه با گروه‌های مسلح یهودی شرکت داشت.

کتاب جمهوری اسلامی و تحولات فلسطین به بانوان فلسطینی اشاره می‌کند که در قیام عزالدین قسام (1934 و 1935 م) مردان خود را به نبرد تشویق می‌کردند؛ تجهیزات می‌فرستادند و به پرستاری مجروحین می‌پرداختند. تلاش‌های مختلف زنان فلسطینی در طی این سال‌ها سازماندهی قوی و منظمی نداشت. بیشتر هم‌بر امور اجتماعی همانند خیریه‌ها، برپایی تظاهرات یا ارسال نامه به سران عرب تأکید و تمرکز داشت. پس از جنگ شش روزه در ژوئن 1967 رژیم صهیونیستی کرانه باختری، نوار غزه، بلندی‌های جولان و صحرای سینا را غصب کرد.

زنان سرزمین زیتون، از آن زمان آشکارا به جناح‌های مقاومت فلسطینی پیوستند. شادیا ابوغزاله (ShadiaAbuGhazalah) عضو فعال جبهه مردمی برای آزادی فلسطین (PFLP) یکی از سرآمدان این راه بود. دختر نوزده ساله نابلسی هنگام آماده‌سازی بمب به شهادت رسید؛ اما هم‌حزبی او (لیلا خالد) توانست ضربه قوی و اقتدارشکنی به هیمنه رژیم صهیونیستی وارد کند. او در سال 1969 با گرفتن کنترل هواپیمای 707 خط اروپا و گذراندن آن از حیفای اِشغالی، خود را در کانون توجه رسانه‌ها قرار داد.

حضور پررنگ‌تر و چشم‌گیر مادران فلسطینی در رویارویی با غصب و خشونت اسرائیلی پس از شکل‌گیری «حرکت مقاومت اسلامی» است. شیخ احمد یاسین گروه نظامی حماس را در اواخر دهه هشتاد میلادی تأسیس کرد. او به نیروی زنان باور داشت و گفته‌اند که او خود بر بودجه سازمان زنان در حماس نظارت می‌کرد؛ هرچند این بخش برای عده‌ای دیگر اولویت نداشت. انتفاضه اول در دسامبر 1987 رخ داد. مشارکت زنان در آن باعث شد رژیم صهیونیستی کلاس‌های آموزشی را ببندد، تلفن‌ها را قطع کند و بازداشت خانگی را افزایش دهد. از آن پس و به‌تدریج توجه‌ها به‌سمت فعالیت‌های مهم زنان رفت؛ به‌ویژه که برخی از آنان در عملیات استشهادی هم شرکت می‌کردند.

آیات الاخراس، (دختر هجده ساله اردوگاه دهیشه بیت لحم) در سال 2002 با کمربند انفجاری در اورشلیم به شهادت رسید. دو سال بعد یک دیگر از دختران وابسته به حماس در گذرگاه اریز شمال غزه، میان سربازان صهیونیستی عملیات استشهادی انجام داد. حماس متوجه این قدرت و ظرفیت شد و تصمیم گرفت دیگر نقش زنان را در تربیت فرزندان نیکو برای مقاومت منحصر نکند و از آنان برای مسائل سیاسی مثل انتخابات پارلمانی سال 2006 استفاده کند؛ بنابراین در همان سال شش زن از گروه خود را بر کرسی نشاند که یکی از آنان شهید جمیله الشانتی (همسر عبدالعزیز رنتیسی) بود. زنی که در مارس 2021 در جایگاه اولین بانو، عضو دفتر سیاسی حماس شد. او شصت‌وشش ساله بود که بعد از طوفان‌الأقصی در نوزدهم اکتبر ۲۰۲۳ در بمباران‌های پیاپی غاصبان سرزمین زیتون به شهادت رسید.

حاصل اینکه زنان در جریان مقاومت علیه استعمار بریتانیا و اشغالگری صهیونیست‌ها در عرصه نظامی و سیاسی حضوری فعال و قوی داشته‌اند؛ چراکه مقاومت تنها گزینه برابر آنان است؛ همان چیزی مجله مطالعات فمینیست در مذهب، دانشگاه این دیانا آمریکا (سال‌های 2014 و 2021) در وب سایت فمینیست  WILPF به آن اشاره است. از نظر آنان اقدامات اسرائیل برابر زنان مقاومت هم‌چون آب در هاون کوبیدن است و زن فلسطینی تنها با آن پیروز است. موضوعی که در پی مصاحبه با زنان و دختران فلسطینی در سال 2015 در پایگاه خبری الجزیره با عنوان «زنان در انتفاضه» منتشر شد و از زبان یک مادربزرگ فلسطینی و دختری پانزده‌ساله گفت: «ما برای سرزمین‌مان می‌جنگیم».

تاریخ انتشار: 1402/09/08